TVGĐPT – Bài viết này trích toàn văn từ mục “Đàn Áp Phật Giáo: Báo Chí Không Ho He Một Tiếng” thuộc chương “Báo Chí Thời Ngô Đình Diệm” trong cuốn “Bốn Mươi Năm Nói Láo” của ký giả – văn sĩ Vũ Bằng. Một phần tác phẩm của ông được in lại trong tuyển tập “1963-2013, Năm Mươi Năm Nhìn Lại” được ấn hành năm 2011 với khoảng 100 tài liệu của hơn 90 chứng nhân thời đại giai đoạn Pháp Nạn Phật Giáo Việt Nam năm 1963.
Chúng tôi xem đây như một tư liệu tham khảo cung cấp cho độc giả và làm phong phú nguồn tài liệu lưu trữ của Thư Viện GĐPT, do đó xin trích nguyên văn, không chủ ý “thêm cho nặng vào” hoặc “bớt cho nhẹ đi” tình tiết trình bày của tác giả – tất nhiên trong tất cả mọi lĩnh vực, từ nhận xét, quan điểm, văn phong, bút pháp cho đến lối xưng hô của tác giả đối với các nhân vật trong tác phẩm.
— oOo —
BÁO CHÍ THỜI NGÔ ĐÌNH DIỆM
CHÚ THÍCH (trong tuyển tập 1963-2013 Năm Mươi Năm Nhìn Lại):
Trích từ sách “BỐN MƯƠI NĂM NÓI LÁO” của VŨ BẰNG. Cơ sở xuất bản Sống Mới – Sài Gòn – 1969 (Trang 204-263).
Bắt đầu viết tháng giêng năm 1967. Sửa lại, viết thêm năm 1968-1969 và xong vào ngày Phật Đản PL.2513, tức 30 tháng 5 dương lịch 1969.
[Nguồn tài liệu:http://www.sachhiem.net/THOISU_CT/ChuV/VuBang.php].
LỜI GIỚI THIỆU:
Những ai đã đọc “Miếng Ngon Hà Nội”, “Thương Nhớ Mười Hai”, “Bốn Mươi Năm Nói Láo”, “Miếng Lạ Miền Nam”… thì sẽ không cần phải đọc lời giới thiệu một nhà văn, nhà báo đã được sự nể trọng của các bạn đồng nghề, đồng nghiệp danh tiếng như Nguyễn Tuân, Thượng Sĩ, Lãng Nhân, Phùng Tất Đắc, Vũ Trọng Phụng… về tài hoa văn chương cũng như về tư cách làm người của Vũ Bằng từ những năm trước Đệ Nhị Thế Chiến.
Đặc biệt về tác phẩm “Bốn Mươi Năm Nói Láo”, kể từ ngày được xuất bản cách đây hơn 40 năm, đã được coi như một hồi ký rất có giá trị văn học, sử học về một giai đoạn văn chương, báo chí Việt Nam của một nhà văn lớn, một nhà báo trung thực, yêu nước thương nòi. Khi được hỏi ý kiến về việc tuyển chọn tác phẩm để xuất bản một “Tuyển Tập Vũ Bằng”, nhà văn Tô Hoài đã phát biểu: “Những tác phẩm văn học nào tìm thấy, nên in cả, không phải chọn. Đơn giản vì Vũ Bằng là nhà văn lớn.”
Thời kỳ những năm 1960 dưới chế độ Ngô Đình Diệm là thời kỳ viết văn, làm báo năng động nhất của Vũ Bằng. Nghĩa là thời kỳ ông đi sâu, nhìn sát vào thực tế xã hội miền Nam để từ đó, sau nầy, với cái nhìn tinh tế và sâu sắc hiếm có, ông đã viết hồi ký nầy với tất cả tấm lòng đầy tính dân tộc. Những trích đoạn đưới đây sẽ đưa độc giả vào một giai đoạn lịch sử cực kỳ sôi động mà may mắn thay chúng ta đã có được Vũ Bằng để làm một nhân chứng đích đáng để tin cậy.
— oOo —
ĐÀN ÁP PHẬT GIÁO:
BÁO GIỚI KHÔNG HO HE MỘT TIẾNG
(Trích trang 238)
Hai năm 1962 và 1963 là hai năm xui xẻo nhất của Ngô Đình Diệm. Dinh Độc Lập bị hai phi cơ Việt Nam ném bom và bắn phá làm hư phía tay trái, gây tổn thất nặng cho tư thất của Cố vấn Ngô Đình Nhu và phòng giấy của Bộ trưởng Nguyễn Đình Thuần. Trong khi Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ vẫn gia công tuyên bố tình hình Việt Nam vẫn vững; trong khi nhà Ngô làm ra bộ phớt tĩnh và tiếp tục đàn áp các nhà ái quốc tiến bộ, thì kinh tế trong nước bắt đầu suy sụp: Gạo tăng giá, thịt heo khan tăng từ 30 lên 50 đồng một ký mỡ, từ 60 lên 90 đồng một ký nạc, dân chúng bắt đầu thấy reo neo; nhưng toàn dân, không phân biệt giai cấp, phải góp tiền để tái thiết Dinh Độc Lập. Số Kiến Thiết từ 1.600.000 in tăng lên 3 triệu.
Báo chí không lúc nào ngưng suy tôn Ngô Tổng Thống. Mọi việc đều trơn tru, êm đẹp. Nếu không có Ngô Tổng Thống thì toàn dân chết không còn một mống. Muôn năm! Muôn năm! Hơn 300 căn nhà cháy ở Xóm Chiếu; 100 nóc nhà khác bị kéo sập; không ngày nào không bắt được những tên châm lửa đốt nhà. Một ngàn rưởi căn nhà cháy rụi ở đường Trần Quốc Toản; 30 nhà khác ra tro ở đường Trương Minh Giảng; lại ba vụ khác nữa gây thiệt hại không nhỏ ở Khánh Hội; đó là nhờ ơn đức của Ngô Đình Diệm nữa. Muôn năm! Muôn năm! Nhưng báo chí bắt đầu tăng cường muôn năm, muôn năm Ngô Đình Diệm dữ dội nhất từ lúc cảnh sát hạ cờ Phật Giáo ở Huế nhân ngày Phật Đản, các lực lượng an ninh giải tán các cuộc tụ họp của Phật Giáo ở Huế cũng như ở Saigon.
Một phái đoàn gồm sáu Thượng Toạ và Đại Đức yết kiến Ngô Đình Diệm đưa ra năm nguyện vọng: Bãi bỏ lịnh cấm treo cờ Phật Giáo; cho Phật Giáo hưởng chế độ ngang hàng với các hội truyền giáo Thiên Chúa; chấm dứt khủng bố và bắt bớ Phật Tử; để Tăng Ni và Phật Tử tự do truyền đạo và hành đạo; bồi thường cho các gia đình nạn nhân và trừng trị những nhân viên có lỗi làm đổ máu.
Cuộc tranh chấp bắt đầu găng từ đó. Nay, Phật Tử biểu tình ờ Huế. Có xô xát. Một số lớn bị thương. Mai, Phật Tử biểu tình ở Saigon. Hơi cay xịt ra tứ tung làm cho dân chúng sưng cả mắt. Mốt, ruồng bắt các chùa chiền, cảnh sát cho biết là bắt được nhiều lựu đạn và súng ống. Thế rồi, trước một số đông Tăng Ni, tại ngã tư đường Lê Văn Duyệt – Phan Đình Phùng, Thượng Toạ(1) Thích Quảng Đức tự thiêu bằng dầu xăng. Cả thế giới rung động. Có nhiều người khóc. Lòng căm thù oán trách Ngô Đình Diệm bay cao thấu trời. Việt Nam Cộng Hòa như nhà có tang, một mặt phải lo chống Cộng, một mặt phải đối phó với cao trào Phật Giáo mỗi ngày một găng hơn: Ngô Đình Diệm gửi thông điệp kêu gọi dân chúng bình tĩnh. Paulus Hiếu – cũng nhận là họ Ngô – thề bán sống bán chết không tuyên bố điều gì vu khống hay công kích Phật Giáo; Nguyễn Ngọc Thơ mời Hòa Thượng Thích Tịnh Khiết tới họp với Ủy Ban Liên Bộ, nhưng tất cả đều vô ích.
Tăng Ni biểu tình trước nhà Đại sứ Hoa Kỳ. Phật Tử, Đại Đức thi đua tự thiêu ở khắp nơi. Sự công phẫn tràn lan khắp nước. Phó tổng thống Nguyễn Ngọc Thơ bù đầu – tuy đầu sói – về việc lập Ủy Ban Hỗn Hợp để thi hành Thông Cáo Chung. Bà Ngô Đình Nhu chửi bố là Trần Văn Chương, vì Đại sứ Chương đã trách bà “thiếu lễ độ” đối với Phật Giáo. Lịnh giới nghiêm được ban hành. Các chùa Xá Lợi, Ấn Quang, Kỳ Viên Tự bị khám xét. Máu Phật Tử đổ khắp nơi. Hội Đồng Chính Phủ họp lúc gần sáng. Saigon và Gia Định cũng thi hành lịnh giới nghiêm, cấm đi lại ban đêm từ 9 giờ đến 5 giờ sáng. Nhà họ Ngô khát máu tiếp tục thi hành chính sách cường hào ác bá, giết kỳ hết những người phản đối họ. Trong khi đó thì có tin Việt Cộng sắp tràn ngập thủ đô, Ngô Đình Diệm đặt Thiếu tướng Tôn Thất Đính làm Tổng trấn Saigon – Gia Định và giao cho quân đội bảo vệ an ninh, trật tự, Phật Tử nào biểu tình, trí thức nào chống đối cho phơ tuốt. May cho bố bà Nhu là Trần Văn Chương không bị phơ, mà chỉ bị dứt nhiệm vụ Đại sứ thôi.
Trong suốt một thời gian kéo dài từ tháng 5 năm 1963 cho đến tháng 11 cùng năm đó, tràn đầy máu lửa và nước mắt, tàn sát Phật Tử không khác gì phát-xít Đức tàn sát người Do Thái trong thế chiến thứ nhì, không có một tờ báo chánh thức nào dám ho he một lời can ngăn – chớ đừng nói cảnh cáo hay đả kích – Ngô Đình Diệm và gia đình ông ta. Được lịnh của Cố vấn Ngô Đình Nhu, Tổng giám đốc Thông Tin mỗi ngày ra một chỉ thị cho các báo. Báo nào báo nấy theo răm rắp, nhưng cũng chưa yên; đến lúc đưa kiểm duyệt, lại thay đổi ý kiến, có tin cấm lại cho ra, có tin không nói đến, tới giờ cuối cùng lại cấm. Báo nào báo nấy cứ điên lên, không biết phải làm ăn ra thế nào. Lúc ấy, tôi là Tổng thư ký của nhựt báo “Báo Mới” do Huỳnh Tấn Phẩm đứng ra làm, mà măng-xét thì của Văn Giang. Lúc chưa ra, báo này nhắm làm việc về “Ấp Chiến Lược”, mở một mục đặc biệt về ấp, vì Nhu cho đó là quốc sách, bao nhiêu tiền đổ dồn cả về việc xây dựng ấp. Tiền tái thiết Dinh Độc Lập thu được 19 triệu, thì bỏ vào Ấp Chiến Lược 10 triệu, quỹ chống Cộng thu được 30 triệu, đem dùng hết cả vào việc ấp.
Dù đã được chỉ thị riêng rồi, “Báo Mới” cũng bị xóa lên xóa xuống vì những tin Phật Giáo, nói xấu chính phủ không được mà nói tốt cũng không được nữa. Rút cục, người làm báo phải tự hỏi không biết nhà Ngô muốn gì, muốn sống hay muốn tự tử. Lập ra Ủy Ban Liên Bộ, Ủy Ban Liên Phái, ra Thông Cáo Chung, cấm đăng! Thượng Tọa Thích Thiện Minh gửi thư cho Ngô Đình Diệm vì Thông Cáo Chung chưa được thi hành, cấm đăng! Nhà văn Nhất Linh Nguyễn Tường Tam uống thuốc ngủ tự tử để phản đối chính sách độc tài, đàn áp Phật Giáo của Ngô Đình Diệm, cấm đăng! Tăng Ni và Phật Tử biểu tình ở trước nhà Đại sứ Hoa Kỳ, trước chùa Giác Minh, bị đánh đập tàn nhẫn, bị bắn, bị giết, bị giam, lại có nơi bị xe tăng nghiền nát ra, cấm đăng! Ni Cô Diệu Quang, Đại Đức(2) Thích Tiêu Diêu, Thích Quảng Hương, Thích Thanh Tuệ và hàng trăm Đại Đức, Ni Cô khác tự thiêu hoặc bị đâm, chém, bắt cóc mang đi mất xác, cấm đăng!!! Về sau, Thông bạch của nhà chùa gửi đến báo (đăng trả tiền) mời Phật Tử đến chùa lễ Phật, kiểm duyệt cũng bắt phải bỏ; Ngoại trưởng Vũ Văn Mẫu xuống tóc, bỏ! Phái đoàn Tăng Ni và báo giới tới thăm Hòa Thượng Thích Tịnh Khiết, bỏ! Sinh viên, học sinh biểu tình ở chợ Bến Thành, Quách Thị Trang bị bắn nát đầu, 1.300 người bị trói giật cánh khuỷu, đưa xuống trại huấn luyện Quang Trung, bỏ luôn!… Có tin ở ngoài phố Ngô Đình Nhu muốn điên, chích nha phiến trắng cả ngày đêm trong khi vợ gia công gia sức hiệu triệu Phụ Nữ Bán Quân Sự khóa III và lên án những vụ tranh đấu về tôn giáo.
Báo chí tuyệt đối không được nói tới, kể gì những tin mà dân chúng ai cũng nói tới như: Ảnh Ngô Đình Diệm bị tháo gỡ ở vài nơi công sở và thay bằng ảnh Cố vấn Tổng lãnh tụ Thanh Niên Cộng Hòa; Nhu sắp đảo chính, lên cầm quyền để thi hành một chánh sách độc tài đanh thép hơn; bà Nhu tới La Mã bị nhiều người đón đường phản đối, qua Ba Lê bị ném trứng thối vào đầu, qua Hoa Kỳ diễn thuyết phủ nhận sự đàn áp Phật Giáo không được Tổng thống Kennedy tiếp kiến; Trần Văn Chương công kích chính sách Ngô Đình Diệm; Diệm – Nhu tung tin sẽ phá Tòa đại sứ Mỹ, ám sát nhân viên ngoại giao Mỹ và cả Đại sứ Cabot Lodge…
Tất cả những tin tức liên quan đến vấn đề tàn sát Phật Tử, đàn áp Phật Giáo, kể cả những mánh lới bỉ ổi mà vợ chồng Nhu đưa ra để “mua” phái đoàn điều tra về vụ Phật Giáo do Liên Hiệp Quốc cử sang (chụp hình các thành viên của phái đoàn L.H.Q. đang mua dâm trong những ngày làm việc ở Sài Gòn – LND), nhà báo có thể đem ra viết mười năm không hết, khả dĩ làm cho thế giới biết suy nghĩ phải khóc ròng trước những khổ ải đắng cay của dân tộc Việt Nam, nhưng rút cục không có một tờ báo chính thức nào dám viết, vì Nhu – Diệm và tất cả các tay sai của họ lúc nào cũng sẵn sàng cho nhà báo phản đối xuống hầm kín hay bắn một phát vào đầu, cán xe hơi, bịt mắt đem đi rồi đâm hàng trăm nhát, chất thành một đống, cho xuống bè thả ra sông.
Nhưng…
Xã hội ta lúc đó y như thể nước đại dương: Bên trên thì êm ả, nhưng sóng ngầm bủa giăng ở dưới. Trong khi dân chúng rên siết trong máu lửa và nước mắt; trong khi bọn Nhu – Diệm giết hết, đốt hết những cái gì liên quan đến Phật Giáo; trong khi bọn tay sai của Nhu – Diệm thừa nước đục thả câu, ăn cướp công khai cả vật chất lẫn tinh thần người dân, thì chính ở bên trong các báo chính thức xuất bản, và cả ở ngoài làng báo, một số lớn bọn người “nói láo ăn tiền”(3) vẫn bí mật hoạt động chống Nhu – Diệm và kết hợp các từng lớp nhân dân để chờ một ngày quyết định. Mà khí giới của họ vẫn là ngòi bút! Ngòi bút cùn, nhưng có tác động vô song là động viên được tinh thần bất khuất của người Việt Nam đúng giờ, đúng khắc thì vươn lên, không sợ chết, không sợ gian khổ, không sợ võ khí tối tân và khoa học nhất.
Hòa mình với Phật Tử, sinh viên, học sinh, các người “nói láo ăn tiền” đó không uống uýt-ky nhưng uống nước lạnh; không ở nhà lầu nhưng chui vào những ổ chuột; không ăn đồ ăn Pháp nhưng ăn cơm nguội, muối mè và nhiều khi nhịn đói để làm báo lậu, những truyền đơn, những cuốn sách bỏ túi để phát đi trong quảng đại quần chúng, hô hào dân chúng nổi lên chống độc tài, áp bức, tranh thủ tự do, dân chủ thực sự. Ông lái buôn no đủ, ông Bộ trưởng, Giám đốc thừa tiêu, ông tích trữ đầu cơ có mèo chó, vợ con phè phỡn, một hôm, tự nhiên thấy người làm Bưu Điện gửi tới một bao thư: Giở ra coi thì là báo lậu. Có khi báo lậu, truyền đơn, sách bỏ túi, chui qua kẽ cửa vào trong nhà cô nữ sinh; có khi ông công chức đến sở vừa mở hộc bàn ra để lấy sổ sách ra làm việc thì đã thấy lù lù một tập; lại cũng có khi nhận hàng ở máy bay về, mở hộp ra thì đã có một đống truyền đơn, báo lậu. Mật vụ Dương Văn Hiếu, quả đã trải một thời gian điêu đứng, bắt “phiến loạn” không thể nào xuể, chưa xong bọn này đã đến bọn kia thóa mạ và kêu gọi lật Ngô Đình Diệm để mau chấm dứt Phật nạn và chận đứng cuộc tàn sát dã man, vô đạo.
Tôi không biết có bao nhiêu báo lậu, truyền đơn, sách bỏ túi tung ra thời ấy, nhưng tôi nhớ trong số đó có mấy tờ viết vô cùng thống thiết: Đó là tờ “Vạc Dầu”, tờ “Nhị Thập Bát Tú”, tờ “Tin Tức Phật Giáo”, còn sách thì phổ biến rộng rãi nhất là loại “Những Vấn Đề Cấp Thiết” xuất bản “vào giờ giới nghiêm”. Vì nghề nghiệp, tôi được biết một vài người bạn trẻ đứng ra làm những tờ báo đó. Phần nhiều những báo ấy viết bài ở một chỗ, thâu thập để sửa chữa ở một chỗ, chia nhau đánh máy ở nhiều chỗ khác nhau rồi quay ronéo ở những chỗ thay đổi luôn luôn, không bọn nào biết bọn nào. Cố nhiên làm báo như thế thì không hòng có một xu dính túi, nhiều khi lại phải bỏ tiền của mình ra là khác; nhưng các ký giả, sinh viên, học sinh, Phật Tử làm việc say sưa, mê mệt, làm việc như điên, người thường trông thấy phát ớn lên, vì không hiểu tại sao con người lại có thể có sức sống tuyệt vời đến thế.
— oOo —
(1) Ở đây tác giả đã nhầm lẫn: Giáo phẩm Ngài Thích Quảng Đức khi tự thiêu là Hòa Thượng chứ không phải Thượng Tọa.
(2) Cũng như chú thích trên, ở đây tác giả cũng có sự nhầm lẫn: Giáo phẩm Ngài Thích Tiêu Diêu (tức Thích Thiện Huệ) khi tự thiêu là Thượng Tọa chứ không phải Đại Đức.
(3) Do câu thành ngữ dân gian: “Nhà báo nói láo ăn tiền”.
Chú thích của Thư Viện GĐPT
