TIỂU SỬ
TỔ PHÁ AM – TỔ TIÊN
破 庵 祖 先
(1136-1211)
Đời thứ 15 tông Lâm Tế – Thiền Tông Trung Hoa
oOo
Phá Am tổ đức cháu con đông
Tây Thục, Đông Ngô giảng pháp Không
Hàm Công phân chủ khuyên cố gắng
Tâm vượn khó đừng nhắc kẻ ngông
Vốn không một vật, gìn chi mệt
Nào phải vạn duyên nước giữa dòng
Rong ruổi tìm cầu ngày tháng chết
Cao xa mơ mộng kiếp tang bồng.
Tổ họ Vương, sinh năm Bính Thìn (1136), niên hiệu Thiệu Hưng thứ 6 đời vua Cao Tông nhà Nam Tống tại xứ Quảng An, Tứ Xuyên, Trung Quốc. Ngài đắc pháp với Tổ Sư Mật Am và là một trong hai vị đệ tử nối pháp xuất sắc nhất của Tổ Mật Am – Hàm Kiệt, kế thừa làm Tổ thứ 15 tông Lâm Tế thuộc pháp phái Dương Kỳ.
Đầu tiên, Ngài thờ Thiền Sư Đức Tường ở viện La Hán làm thầy, rồi đi tham học khắp nơi. Ngài đến tham vấn với Thiền Sư Chiêu Giác, rồi thọ giới Cụ-túc với Ngài Đức Sơn Quyên ở Lễ Châu. Sau Ngài du phương đến chùa Vạn Thọ ở Tô Châu, đêm khuya ngồi một mình ngoài sương tuyết, nghe tiếng chuông, Ngài ngẩng đầu nhìn thấy 2 chữ Chiêu Đường, nghi tình vụt tan biến.
Ngài đến yết kiến Thiền Sư Thủy Am – Sư Nhất tại Song Lâm và cuối cùng đến cầu pháp với Thiền Sư Mật Am – Hàm Kiệt tại Linh Ẩn Thiền Tự, Hàng Châu.
Học đạo với Ngài Mật Am 5 năm, được Tổ ấn chứng và truyền pháp tông Lâm Tế. Sau đó Thiền Sư Mật Am chuyển đến trụ trì tại núi Tương Sơn, Ngài theo hầu, rồi sau từ giã thầy bắt đầu hành trình giáo hóa.
Ngài đến trụ trì tại Hàm Bình Thiền Viện tại núi Ngọa Long, Quý Châu, Tứ Xuyên theo lời mời của thượng thư Dương Công ở Ngọa Long Sơn; và cũng từng đến trụ trì tại nhiều thiền viện như Tú Phong Thiền Viện ở phủ Bình Giang, tỉnh Giang Tô; Quảng Thọ Huệ Vân Thiền Viện ở phủ Lâm An, tỉnh Triết Giang; Phúc Trân Thiền Viện ở phủ Bình Giang; Phụng Sơn Tư Phúc Thiền Tự ở Hồ Châu, tỉnh Triết Giang.
Một hôm, Ngài đang thuyết pháp, có người hỏi: Tâm viên ý mã không thể nắm bắt, xin Hòa Thượng từ bi khai thị.
Ngài đáp: Nắm bắt nó làm gì? Hãy như gió thổi, nước tự nhiên thành gợn sóng lăn tăn.
Năm Tân Mùi (1211), vào ngày mồng 9 tháng 6 niên hiệu Gia Định thứ 3 (4?) đời vua Tống Ninh Tông triều Nam Tống, Ngài thị tịch, hưởng thọ 76 tuổi đời, 49 hạ lạp. Môn đệ xây tháp thờ tại chùa Tú Phong thuộc Cô Tô. Đệ tử nối pháp có Ngài Vô Chuẩn – Sư Phạm.
Có bài tán:
Nắm bắt làm gì
Sớm đà tỏ rõ
Gió thổi song gờn
Mây trôi én liệng
Lời trước câu sau
Giết người vô số
Cây đổ, trời thu
Thước-ca(1) khó thấy.
(1) Thước-ca (thước-ca-ra tâm): Tâm kiên cố vững chắc như kim cương.