Vụ ném acit tại cầu Bến Ngự tuy là một cơn ác mộng đã qua, nhưng mỗi lần nhắc lại mọi người đều thấy kinh tởm và ghê rợn.
Ngày 3-6-63 (tức ngày 12 tháng 4 nhuận năm Quý Mão) một nguồn tin loan ra làm mọi người đều xôn xao: Thượng tọa Thích Trí Quang tuyệt thực đã quá yếu. Mọi người đổ lên Từ Đàm thăm quý Thầy; nhưng họ đã bị chận lại tại các ngã đường bằng dây kẽm gai. Lính đã dùng đến lựu đạn acit để giải tán họ.
Hồi 1 giờ trưa, một số Phật Tử bị ném acit trước tòa Đại biểu Chính phủ chở về Từ Đàm.
Trong lúc đó lại có tin tại cầu Bến Ngự, các Phật Tử cũng bị chận và đang ngồi cầu nguyện theo đúng tinh thần bất bạo động.
Từ Đàm ồn ào hẳn lên. Các nạn nhân bị nhiễm hơi acit nằm sóng soải, mặt tái, mệt nhọc. Các Phật Tử tại Từ Đàm sốt ruột âu lo khi nghĩ đến sẽ có thêm những nạn nhân như thế ở Bến Ngự nữa. Một số vội vã tìm cách xuống đó để cùng chia sẻ.
Tại ngã ba cầu Bến Ngự, không khí nóng nực khó thở vì hơi người. Bên ngoài là vòng vây của quân đội. Một vài người quen, nhìn chúng tôi với ánh mắt khó hiểu, lầm lì. Thêm vào đó, các nhân viên Cảnh sát và Hiến binh đứng rải rác chung quanh.
Các binh sĩ mang súng có gắn lưỡi lê nhọn và đeo mặt nạ đề chữ U.S. Các đồng bào hai bên đường xầm xì bàn tán và cho đó là các mặt chó, mõm heo.
Nam Phật Tử và Huynh Trưởng[1] nắm tay nhau lại làm một vòng tròn chận trước các ngọn lưỡi lê để che chở cho hơn 100 nam nữ Đoàn Sinh[2] gồm nhiều Gia Đình[3] (nhiều nhất là quận Phú Vang) đang ngồi giữa đường nhựa nóng bỏng. Họ bị chận lại và không được phép lên Từ Đàm.
Tôi tiếp tay cùng các bạn để đổi các khăn ướt cho những người ngồi cầu nguyện. Hình như đã thâu được kinh nghiệm tại tòa Đại biểu nên đồng bào vứt ra đường thật nhiều bao bố nhúng nước để chờ phủ lên các chỗ có acit.
Các anh chị Phật Tử được trao tận tay từng cốc nước, miếng chanh tẩm muối đường, bánh kẹo, khăn, quạt v.v… Nước từ các khăn ướt vung vãi tứ tung làm hơi nóng bốc lên ngùn ngụt, khó thở.
Trời nóng, hơi người đông đúc, ngột ngạt. Vài anh Sinh viên cung cấp các ống ê-te (Ether) để làm giảm bớt sự ngạt thở. Bên ngoài nhiều thanh niên nóng tính sừng sộ với một số binh sĩ. Anh em Phật Tử phải giải thích để xoa dịu. Mà ai không căm tức những bộ mặt đầy sát khí ẩn sau những cái mặt nạ quái gở kia(!)
Bên cạnh các binh sĩ, các chai acit để thành từng “két“. Nhiều người nắm trên tay để sẵn sàng ném vào bên trong. Chua xót nhất là những quân nhân Phật Tử. Họ nhìn chúng tôi một cách đau khổ, một vài anh ngó lơ đi nơi khác để tránh những cái nhìn xoi mói của đồng bào.
Khoảng 4 giờ chiều. Nắng thêm gay gắt. Thỉnh thoảng một vài chai acit được đánh vỡ ở xa. Hơi acit theo chiều gió mang đến làm cho mọi người khó thở. Một vài người chịu không nổi nắng và hơi acit phải ngất xỉu, được đem lên Từ Đàm.
Càng về chiều, trong lòng mọi người có những biến động khó tả, có một thoáng nao lòng! Nhưng đức tin và ý chí cương quyết cùng những hình ảnh lấm máu của các xác chết 8 Thánh Tử Đạo truyền thêm cho chúng tôi sức mạnh. Các anh trong Ban Hướng Dẫn[4] thay nhau nhắc nhở tinh thần tranh đấu [bất bạo động] và kiên nhẫn đợi lệnh Thầy.
Quân đội tăng thêm hình thức đàn áp: Họ thả chó “bee-giê” (Berger). Ai nấy oán hận, nguyền rủa thậm tệ. Trong lúc đó một vị Bác sĩ người Đức đem đến cho những ống thuốc điểm mắt và bày cách bôi vào mắt để chống hơi acit. Mọi người cảm kích và tin tưởng. Lúc này, các Phật Tử chia sẻ cho nhau những tặng phẩm của các Đạo hữu và các chị Tiểu thương Bến Ngự. Chúng tôi thêm phấn khởi khi thấy quý Ni Cô đem cháo và nước cam cùng bánh kẹo xuống, rồi cùng ngồi với Phật Tử để nhận lãnh sự thống khổ.
Tôi còn nhớ rõ lần phân phát ô-mai cuối cùng cho các bạn vào khoảng 5 giờ. Cùng lúc đó một chiếc xe GMC chở đầy binh sĩ từ cầu Nam Giao chạy đến rồi ngừng lại. Các binh sĩ ồ ạt nhảy xuống xe làm mọi người nhốn nháo cả lên, sự lo sợ hiện lên khuôn mặt. Toán lính mới họp thành hàng ngang, các chai acit được phân phát. Anh em Phật Tử vội nhúng lại các bao bố và phân chia cho mỗi người đứng chờ. Khăn ướt được thay lại. Còn đồng bào chung quanh rút vào các hiên nhà. Toán Nam Phật Tử và Huynh Trưởng đứng xoay mặt đối diện với những lưỡi lê sáng chói. Toán lính mới tiến dần đến rồi dừng lại sau toán cũ. Họ đeo mặt nạ vào. Các anh Phật Tử mời quý Ni Cô lên chùa nhưng quý Cô đâu có bỏ đàn con của mình. Quý Cô xúc động khóc ấm ức làm mọi người thấy nao nao khó chịu. Người chạy tới, kẻ chạy lui xáo trộn cả lên.
Một tiếng lệnh. Rồi hàng loạt lưỡi lê chỉa thẳng lên trời. Tôi rùng mình nghĩ đến những hành động vô nhân đạo tại Đài phát thanh Huế! Họ sẽ không từ bỏ điều gì hay chăng? Một anh Ban viên Ban Hướng Dẫn[5] đứng lên trấn áp sự xáo trộn khó thở bằng những lời lẽ quyết liệt và khuyên mọi người bình tĩnh. Mọi người ngồi sát vào nhau. Tiếng niệm “Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật” vang lên cầu khẩn thiết tha. Bao nhiêu tinh túy của tấm lòng đúc kết vào lời kinh cầu nguyện. Có nhiều em Thiếu Nữ[6] không dám nhìn lên, cúi mặt mím môi xúc động. Tôi không biết nói sao để diễn tả được tâm lý của mọi người lúc đó. Có thể vừa lo sợ, khủng khiếp; vừa căm tức oán hận; vừa hăng hái, sôi nổi.
Bỗng hàng lưỡi lê hạ xuống và chỉa thẳng về phía trước. Tiếng niệm Phật lên cao như tiếng kêu cầu cứu Đấng Từ Bi. Lúc này thật là muốn phát khóc cùng độ. Đoàn lính tiến đến như lũ hung thần. Lưỡi lê chỉa thẳng vào các Huynh Trưởng và nam Phật Tử. Rồi một tiếng lệnh nổi lên. Chai acit đầu tiên ném vào giữa đoàn người vô tội, những người đang chắp tay thành kính và run rẩy trước ngực. Những tiếng hét thất thanh xé bầu không khí ngạt thở. Acit vẫn rơi, tiếng la hét, rên rỉ than khóc hổn độn. Các Huynh Trưởng dùng bao bố chụp lên các chỗ acit rơi nhưng nhiều quá không làm sao hết được. Có một số binh sĩ cuồng tín ném mạnh ngay vào các Phật Tử; một số khác ném ra xa, phải chăng những người sau này là những Phật Tử, hay là những người không cùng tín ngưỡng, nhưng không nhẫn tâm nhìn người đồng loại quằn quại trong nhức nhối, lấm máu? Một Phật Tử đưa tay lên đỡ chai acit, chai vỡ, acit chảy dài nhuộm đỏ cả tay như máu đậm. Quân đội tiến dần vào, lưỡi lê sát bên hông các nam Phật Tử. Một số giãn ra còn một số vẫn đứng vậy làm cản bước tiến của quân đội. Hình ảnh đó vẫn còn mãi trong tôi…
Hơi acit bốc lên. Tôi lấy khăn bịt miệng, mắt nhắm nghiền. Chung quanh tiếng la hét kêu khóc, nguyền rủa hỗn loạn. Tôi cố mở mắt ra nhìn. Các bạn tôi quằn quại trên mặt đường, mình mẩy nhuốm đầy acit, thật là thê thảm. Trước cảnh tượng đó, bầy quỷ dữ vẫn nhẫn tâm tiếp tục ném vào. Hơi acit làm cay mắt quá. Cay đến phát khóc. Tôi nhắm mắt lại dùng khăn ướt che mắt, tay bịt miệng, tôi ngáp như điên dại. Không chịu được nữa, tôi cũng khóc lên, la hét nguyền rủa. Mọi người chạy trốn vừa khóc vừa nguyền rủa, mắt nhắm lại, quờ quạng, va vào nhau.
Tôi phải đứng lại. Không, tôi không thể chạy khi các bạn tôi đang quằn quại kia. Lựu đạn vẫn còn ném vào đám người đang ngồi. Chịu không được nữa, tôi đi giật lùi, mắt nhắm nghiền. Tôi cố mở mắt ra rồi nhắm lại, tôi không thấy gì cả. Tôi đi theo đường dầu[7], cố tránh khỏi vùng acit. Một chập mắt tôi bớt cay dần.
Một thiếu niên mặt và hình đầy acit, đi lảo đảo, hai tay bưng mặt rên rỉ. Tôi cố gắng vác em ấy lên. Acit thấm qua người tôi như cháy da thịt. Tôi cố gắng đi một đoạn nhưng nóng quá chừng không chịu nổi, nếu gắng nữa thì tôi mệt xỉu ngay. Trời! Nếu thế thì chính em ấy nóng biết chừng nào. Thật ra ai có bị acit lấm vào người như em ấy mới biết được. Tôi để em xuống và nhờ người bạn đưa em lên băng ca khiêng về chùa. Tôi chạy đến bên máy nước nhờ người xối nước cùng mình, sau đó tôi thấy dễ chịu ngay. Tôi mượn thùng đem nước xuống cho mọi người nhúng khăn. Mắt mọi người đỏ hoe. Hơi acit vẫn còn nồng nặc. Từ các nhà lân cận, các Phật Tử bị thương được khiêng lên Từ Đàm bằng những tấm ván, băng ca, cánh cửa.
Nơi mà trước kia các Phật tử đã ngồi thì bây giờ ngổn ngang giày guốc, giấy, khăn, quạt…, trộn với cháo, mẻ chai và những vũng acit như máu. Các đồng bào chung quanh nguyền rủa thậm tệ vì họ không còn gì để nói lên sự phẩn uất được nữa. Đòn gánh nước được đôi[8] ra ngoài đường; một số thanh niên muốn trả thù; nhưng anh em Phật Tử đã can thiệp và tinh thần bất bạo động được duy trì triệt để.
Trong lúc đó thì phía bên kia cầu, đồng bào tụ lại đứng nhìn cảnh tang tóc mà đành thúc thủ. Vì trước mặt họ là những hàng thép gai, những mặt nạ quái ác. Rồi họ cũng bị giải tán bằng lựu đạn acit, chạy tán loạn khắp ngã đường.
Hơi acit đi rất xa, lên đến tận Từ Đàm. Các nạn nhân được đem lên nằm tại nhà giảng[9] rên la đứt ruột. Hơi acit từ người họ bay ra làm cho ai nấy khó thở. Thượng Tọa Trí Quang dù yếu những nhờ người dìu ra để chứng kiến hình ảnh thảm khốc này.
Acit đã làm cho hơn 70 người bị thương gồm cả Gia Đình Phật Tử cùng những người đi buôn ở chợ Bến Ngự. Họ được đem xuống nhà thương nằm tại hội trường nhờ sự vận động của Bác sĩ Lê Khắc Quyến. Sau đó họ được chuyển đi các phòng. Nhiều người ngạt thở bất tỉnh mê man, phải dùng các máy hô hấp.
Phần nhiều những người bị aict lấm vào thì da phỏng lên. Da lột, nước chảy nhức nhối khó chịu. Những người thở phải hơi acit thì mê man ngày này sang ngày khác.
Ngày nay, một số người mắt bị hư vĩnh viễn và một số đau bụng lên từng cơn điên cuồng chưa khỏi, những vết sẹo lồi dần ra và nhức nhối khó chịu những khi trở trời./.
Hồi ký của TÂM PHÙNG
Nữ Phật Tử GĐPT Dương Biều
———oOo———
Chú thích thêm của Thư Viện GĐPT:
[1] Đoàn Sinh Nam Phật Tử, Thiếu Nam và Huynh Trưởng của Gia Đình Phật Tử (GĐPT).
[2] Đoàn Sinh Gia Đình Phật Tử.
[3] Đơn vị Gia Đình Phật Tử.
[4] [5] Ban Hướng Dẫn Gia Đình Phật Tử (ở đây là Ban Hướng Dẫn GĐPT Trung Phần và Ban Hướng Dẫn GĐPT Thừa Thiên).
[6] Đoàn Sinh Thiếu Nữ Gia Đình Phật Tử.
[7} Đường dầu: đường nhựa.
[8] Đôi ra: quăng ra.
[9] Nhà giảng: Giảng đường.
* Nội dung Hồi Ký này trích từ cuốn Trước Cơn Sóng Gió – Những Mẫu Chuyện Đấu Tranh của GĐPT; Ban Hướng Dẫn GĐPT Trung Phần xuất bản, 1964).
** Hình ảnh minh họa trong bài cắt và chụp lại từ cuốn Cuộc Tranh Đấu Lịch Sử của Phật Giáo Việt Nam; tác giả Nam Thanh; Viện Hóa Đạo G.H.P.G.V.N.T.N xuấn bản.
