Một ngày nọ, sau khi hết giờ giảng ở lớp vừa trở về văn phòng, cô văn thư gọi đưa cho tôi một gói giấy vuông vức và thông báo: “Có một người đàn ông đến gởi số tiền nầy nói là trả nợ cho thầy. Tôi đã kiểm đếm, viết biên nhận tiền, ký nhận giúp và cẩn thận lưu lại cho thầy 1 bản đây”. Tôi ngạc nhiên hết sức vì thật kỳ lạ, tôi biết chắc là mình làm gì có tiền để cho ai mượn số tiền lớn đến thế. Số tiền ấy tương đương với hằng chục triệu đồng hiện gia đình tôi đang thiếu vài khoản nợ mà chưa có nguồn tài chánh nào thanh toán được.
Nhìn vào chỗ tên người gửi, chỉ thấy ghi là “Cậu bé ăn xin của 20 năm trước” và khi tôi hỏi để biết thêm thông tin, cô văn thư cho biết người gởi tiền từ chối tiết lộ danh tánh và địa chỉ. Tôi bần thần mất một lúc lâu, nhưng rồi thoáng chốc, những ký ức xa xưa chợt ùa về… Tôi tự hỏi, chẳng lẽ đích thị là cậu bé ăn mày năm đó thật sao?
Hổi tưởng lại 20 năm trước, lúc ấy mẹ tôi vẫn còn đang là người bán cơm cho học sinh bên cạnh cổng một ngôi trường. Bà nhận thấy những đứa bé học sinh nghèo rất tội nghiệp nên luôn làm cho chúng những hộp cơm ngon hơn, nhiều hơn mà chỉ bán với giá rẻ bèo. Vì thế học sinh đến quán mua cơm ngày một đông. Tôi lúc đó chỉ vừa mới tốt nghiệp đại học, đang trong lúc chờ xin việc nên ra phụ mẹ bán cơm.
Một lần đang mải phục vụ cho các em học sinh ngay tầm chúng tan học, tôi bỗng có cảm giác dường như có ai đó đi ngang qua vừa đụng phải mình. Quay vội qua, tôi thoáng nhận ra một cậu bé chừng 10 tuổi, trên người mặc bộ quần áo phong phanh, rách te tua trong tiết trời lúc ấy đã vào đông, lạnh tê tái.
Dường như đã rất quen thuộc, mẹ tôi ngay lập tức mỉm cười và đưa cho cậu bé một hộp cơm đã làm sẵn. Không đợi tôi nhắc nhở, cậu bé vội vàng chụp lấy hộp cơm rồi nhanh chóng ném một tờ giấy bạc vào thùng tiền và chạy mất.
Một cậu học sinh đứng bên cạnh tức giận: “Thằng ăn mày này toàn lừa tiền cơm, rất nhiều lần đều như vậy. Nếu lần sau còn vậy thì phải dạy cho nó một trận!”
Tôi ngạc nhiên kiểm tra lại hộp tiền thì thấy quả thực là cậu bé chỉ ném vào có một tờ 200 đồng.
Khi tôi phàn nàn với mẹ là sao bà lại sơ ý như thế, mẹ trả lời tôi: “Mẹ biết mỗi lần thằng bé chỉ bỏ vào đó một tờ 200 đồng. Chỉ có điều ta cũng nên giữ đạo nghĩa. Đứa trẻ này đã mất cả cha lẫn mẹ, rất đáng thương; mà mẹ thì cũng chỉ có thể giúp nó đến như vậy.”
Tôi phản bác lại ngay: “Mẹ thật quá hồ đồ, đây mà là giúp cậu ta sao?” Nhưng tôi chưa kịp “phản biện” hết ý thì đã bị mẹ mắng át bảo tôi thôi đi. Tôi ý thức được rằng dù có nói gì cũng vô ích. Mẹ tôi suốt ngày chỉ biết niệm Phật, chỉ một lòng muốn giúp người khác chút ít nhưng lại không nghĩ hậu quả sâu xa hơn. Và thế là tôi đột nhiên lóe lên một suy nghĩ: “Mình phải xử lý thật tốt chuyện này mới được”.
Hôm sau, cậu bé ăn xin vẫn đến mua cơm như thường lệ. Cậu ta vẫn chực chụp lấy hộp cơm như những lần trước, điệu bộ rất vội vàng và chuẩn bị ném tiền vào thùng. Nhưng ngay lúc ấy tôi bất thình lình nắm lấy tay cậu bé! Tờ 2oo đồng rơi xuống đất…
Lúc bấy giờ, mọi người trong quán đều quay lại nhìn vào tôi và cậu ta. Điều đó khiến cậu bé vô cùng bối rối và cả xấu hổ, dường như chỉ chực bật khóc. Bất giác, tôi nhìn cậu ta vừa cười vừa nói: “Mua như vậy thì không đủ ăn đâu! Em cứ lấy cơm đi, phần còn thiếu sau này hãy trả”. Nói xong tôi buông tay cậu bé ra.
Cậu bé nhìn tôi bằng ánh mắt sợ hãi, cầm lấy hộp cơm, đáy mắt ánh lên vẻ nghi hoặc. Tôi lại nói với cậu: “Đi đi, anh biết rõ em nhất định sẽ trả. Nhớ nhé! Sau này phải trả cả vốn lẫn lãi đó!”
Cậu bé suy nghĩ một hồi rồi sau đó im lặng quay người, bước đi từng bước, từng bước một. Cậu không còn chạy hớt ha hớt hải như trước. Kể từ sau đó, cậu ta vẫn thường xuyên đến quán của mẹ tôi mua cơm, và cũng thường xuyên chỉ để lại tờ 200 đồng…
Đang đắm chìm trong dòng ký ức miên man thì cô văn thư lại kêu lên: “Thưa thầy, tôi quên! Thầy còn một phong thư nữa!”
Tôi cảm ơn cô rồi vội vội vàng vàng mở phong bì thư. Trong thư viết:
…
Tôi cuối cùng đã tìm được địa chỉ của anh. Suốt bao năm tìm kiếm, tôi mới có thể đem số tiền trả lại, mới có thể hoàn lại ân tình 20 năm về trước.
Lúc đó, tôi đã lang thang khắp nơi, thường xuyên chịu đói rét. Một lần tôi tới cổng trường học giả vờ mua một hộp cơm. Tôi ném thử tờ 200 đồng vào hộp rồi nói mua cơm. Tôi nghĩ, dù có bị phát giác đi nữa thì dì bán cơm cũng rất hiền lành, sẽ không trừng phạt tôi quá đáng. Nhưng dì ấy đã không phát hiện ra, tủm tỉm cười rồi đưa tôi một hộp.
Sau đó tôi bắt đầu dựa vào thủ đoạn và mánh khóe ấy để có được bữa ăn. Tôi cảm thấy người tốt trong xã hội rất dễ bị lừa. Tôi thường xuyên nói dối, trộm đồ trong hành lang, và còn định trộm cả trong các cửa tiệm nữa.
Lần đó khi bị anh tóm lấy, tôi đã nghĩ rằng mình vậy là xong rồi, chắc chắn bị đánh rồi. Nhưng tôi đã không phải chịu trận đòn nào mà lại còn được anh thả đi. Những lời nói của anh đã bảo vệ danh dự cho tôi, khơi dậy trong tôi mong muốn thực sự làm một người tốt. Trong những năm sau này, mỗi khi nhớ đến ánh mắt của anh, tôi lại có thể tránh xa những điều xấu. Và dù phải tìm kiếm khắp nơi, dù phải đi bao xa, mất bao nhiêu thời gian, tôi vẫn mong muốn hoàn thành lời hẹn ước cũ.
…
Và sự thay đổi của cậu cuối cùng đã được đền đáp xứng đáng…
…
Một ngày nọ, khi nhìn thấy tôi ngồi co ro vì giá rét, một phụ nữ đã trở về nhà mang cho tôi mấy chiếc áo cũ. Sau khi bà ta đi, tôi phát hiện trong túi áo có rất nhiều tiền. Lúc đó tôi rất đói, rất muốn giữ lại số tiền này, nhưng ánh mắt của anh lại hiện lên làm tôi thay đổi ý nghĩ.
Tôi phải mất cả ngày mới tìm được nhà người phụ nữ nọ. Hai vợ chồng họ đã rất ngạc nhiên khi nhìn thấy tôi tới trả lại tiền. Họ thổn thức ôm tôi vào lòng rồi cứ nhắc đi nhắc lại rằng tôi là đứa trẻ tốt. Con gái hai vợ chồng họ vừa bị bệnh mà qua đời, tôi đã may mắn trở thành con nuôi của gia đình họ sau đó.
Cuộc sống của tôi từ đó trở nên tốt hơn, tôi được cha mẹ nuôi thương yêu hết mực, được đi học. Giờ tôi đã trở thành một giáo viên.
…
Quả nhiên đúng là cậu bé đó! Một niềm vui ấm áp lan tỏa trong tôi. Tôi chợt cảm thấy mình thật là may mắn vì đã không vô tình hủy hoại một con người. Cậu bé ăn mày năm xưa đã học được đức tính thành thật, ngay thẳng, vì vậy mà đã vô tình gặp được một gia đình tốt.
Đôi khi, chỉ một câu nói vô tình thốt ra lại có thể làm thay đổi cuộc đời của một con người! Trong cuộc sống, chỉ có lòng tốt và sự hiền lành, nhân nhượng thôi thì vẫn chưa đủ. Và đôi khi, cuộc sống sẽ mở ra cho người khác một cánh cửa mới, yên lành và bình ổn hơn vào một lúc bất chợt mà ta vô tình nhất!
Giờ đây khi đứng trên bục giảng, chắc hẳn rằng cậu bé ăn xin năm nào sẽ tự tin dạy cho học sinh của mình rằng: “Chỉ có thành thật mới mang lại hạnh phúc”.
Sưu tầm.