Tình trạng sa sút Đoàn sinh Ngành Nữ: Thử tìm nguyên nhân – biện pháp cải thiện và vai trò người chị Trưởng (2013)

Tình trạng sa sút Đoàn sinh Ngành Nữ:
Thử tìm nguyên nhân – biện pháp cải thiện
và vai trò người chị Trưởng.

———=oOo=———

NAM MÔ ĐẠI TỪ ĐẠI BI QUÁN THẾ ÂM BỒ TÁT.

Kính bạch Chư tôn đức.
Kính thưa Quý anh chị.

Trước hết cúi xin Chư tôn đức, Quý anh chị cho phép tôi được khẳng định một điều là trong bài viết ngắn ngủi này sẽ không tìm thấy những từ ngữ văn hoa, trau chuốt, bóng bẩy mượt mà như người ta thường hình dung về nữ giới chúng tôi. Lại càng không có những từ ngữ “dao to búa lớn”, những khẩu hiệu ồn ào như thường nghe, thường gặp ở các hội thảo của xã hội và gần đây thì đã len vào tận trong các phòng hội thảo, phòng họp Gia Đình Phật Tử. Trái lại, Chư tôn đức và Quý anh chị sẽ chỉ tìm thấy nơi đây một lời tâm sự chân tình, những ngôn từ mộc mạc để chuyển tải nhiều nổi băn khoăn, nhức nhối, hầu xin Chư tôn đức và Quý anh chị góp ý cho lớp Huynh Trưởng nữ non yếu như tôi tìm ra một giải pháp khả thi cho sinh hoạt ngành Nữ trong tình trạng Đoàn Sinh ngày càng sụt giảm hiện nay. Và cũng xin thưa, vì chỉ là một lời tâm sự nên bài viết cũng sẽ bỏ qua quy tắc viết thường thấy của các tham luận với nhiều chỉ mục; cũng sẽ chẳng có dẫn nhập, thân bài, kết luận…

Kính bạch Chư tôn đức.
Kính thưa Quý anh chị.

Song hành cùng dân tộc trải qua bao thời kỳ, bao giai đoạn, Gia Đình Phật Tử Việt Nam (GĐPTVN) từ lúc khai sinh đến nay, đã và đang vận dụng tinh thần giáo dục của Phật Giáo để chuyển hóa và góp phần xây dựng xã hội. Ai cũng biết Gia Đình Phật Tử (GĐPT) có đường hướng giáo dục trong sáng, lành mạnh; có chất liệu tình thương, trí tuệ; đặc biệt là quý trọng sự sống và giá trị sống của con người. Ai cũng biết là GĐPT tốt chứ không xấu, thiện chứ không ác, hay chứ không dỡ… nhưng cũng không ai không nhìn nhận một sự thật không vui là dù trước đây chúng ta hiển lộ những vầng hào quang rực rỡ nhưng hiện nay GĐPT – dĩ nhiên trong đó có ngành Nữ – đang đối mặt với sự phân hóa về hệ thống, về tổ chức điều hành; đang suy thoái trầm trọng về số lượng đoàn viên, đơn vị; đang tiến chậm, rất chậm (tôi không dám khẳng định là tụt hậu) trong vòng quay chóng mặt của thời đại văn minh vật chất và tiến bộ công nghệ.

Tại sao, và làm thế nào “phục hồi phong độ”? Trong sự cố gắng chung để phục hồi và phát triển tổ chức, nữ Huynh Trưởng có vai trò gì? Trách nhiệm đóng góp thế nào? Hay chúng ta về quyền lợi thì luôn đòi nào giải phóng phụ nữ; nào bình đẳng giới; nào nam – nữ bình quyền… nhưng hoạt động và trách nhiệm thôi thì cứ núp bóng các đấng mày râu, giữ y nguyên tập khí vốn có của ngành Nữ từ thời chị Hoàng Thị Kim Cúc chưa quyết liệt yêu cầu sinh hoạt riêng ngành Nam – Nữ?

Theo tôi thì đòi hỏi quyền lợi, và quyền lợi đã được san sẽ đồng đều. Vậy chị em ngành Nữ chúng ta, nhất là nữ Huynh Trưởng, phải dõng mãnh gánh vác, nhận lãnh, chia phần trách nhiệm.

Không cần thiết lặp lại những điều về ngành Nữ chúng ta đã nói quá nhiều và ai cũng đã biết như: Vai trò, bổn phận, trách nhiệm người phụ nữ hay nữ Huynh Trưởng, ở đây chỉ xin ngắn gọn thu hẹp lại trong phạm vi một đơn vị GĐPT và trình bày thẳng vào cả nguyên nhân lẫn biện pháp để đỡ mất nhiều thì giờ.

I/ Tâm sinh lý – Yếu tố giữ vững sinh hoạt – Nguyên nhân nghĩ sinh hoạt & biện pháp cải thiện:

A. Oanh Vũ Nữ: Ngành Đồng là lớp mầm măng non dại nhưng là tương lai của tổ chức, đạo pháp và cộng đồng xã hội. Muốn GĐPT vững mạnh trong tương lai thì phải chú trọng dạy dỗ các em đúng định hướng. Lứa tuổi này thường vô tư, ham vui, tò mò, hay thắc mắc. Ngành Đồng dễ dạy bảo nên cần hướng dẫn sao cho ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ.

Nguyên nhân nghỉ sinh hoạt chủ yếu là tại học đường hiện nay học hành quá căng thẳng khiến Phụ huynh không cho con em đến với GĐPT nữa. Vấn đề này cũng sẽ dễ thảo luận, thuyết phục Phụ huynh Đoàn Sinh nếu Huynh Trưởng Đoàn biết phân tích, dẫn chứng cho Phụ huynh thấy rằng tuổi thơ đến với GĐPT là gieo mầm tốt cho các em, việc học vấn thì chẳng những không trở ngại mà còn được anh chị Trưởng giúp đỡ nhiều mặt. Từ sự an tâm, họ sẽ ủng hộ và nhắc nhở con em chuyên cần sinh hoạt. Quan trọng là lời nói, việc làm của Huynh Trưởng phải đi đôi. Đừng trở thành kẻ hứa cuội, mất uy tín với Phụ huynh Đoàn Sinh.

B. Thiếu Nữ: Độ tuổi này do tâm – sinh lý bắt đầu thay đổi nên các em rất dễ bị các tệ nạn xã hội chi phối, và sự rủ rê, lôi cuốn của các bạn cùng trang lứa ảnh hưởng rất lớn. Cần tạo cho các em môi trường sinh hoạt thật lý tưởng, un đúc đức tính từ bi, hướng dẫn làm nhiều việc thiện; gần gũi, lưu tâm để các em sinh hoạt chuyên cần. Đây là lứa tuổi thích tìm tòi, học hỏi nên Huynh Trưởng Đoàn phải luôn tìm cách tạo sự sinh động, mới lạ, hấp dẫn trong mọi buổi sinh hoạt của đơn vị, của Đoàn. Thiếu Nữ có 2 nhóm đối tượng rõ rệt:

1. Đoàn Sinh từ Oanh Vũ Nữ lên Đoàn: Số này đã có căn cơ, đã được đào luyện, tuy nhiên các em vẫn còn nhiều mối quan hệ khác: bạn bè, học đường, xã hội chi phối nên vẫn phải hết sức lưu tâm.

2. Đoàn Sinh mới tìm hiểu và đến với GĐPT: Đối tượng này đa số ban đầu được bạn bè đã sinh hoạt GĐPT mời đến hoặc thấy sự mới lạ nên muốn tham gia. Với các em này, Huynh Trưởng Đoàn phải tạo ấn tượng ban đầu thật cuốn hút, nếu không các em sẽ có cái nhìn khác về GĐPT so với khi chưa gia nhập và sớm chán sinh hoạt, rời bỏ đơn vị.

Nguyên nhân nghỉ sinh hoạt thường do nhiều lý do nhưng chủ yếu vẫn là việc học (nhất là với các em học sinh trung học phổ thông, lớp 9 và lớp 12). Việc “học thêm” chiếm mất cả thời gian đi sinh hoạt. Cách duy nhất khắc phục là Huynh Trưởng cầm Đoàn thường xuyên quan tâm đến các em, đặc biệt là lĩnh vực học và thi ở trường, thảo luận và tư vấn cho các em và Phụ huynh định hướng chọn ban, ngành phù hợp với năng lực học tập để chuẩn bị thi vào đại học. Muốn vậy Huynh Trưởng Đoàn phải cập nhật thông tin tuyển sinh, điểm thi, khối thi, trường thi hằng năm thì mới có thể tư vấn. Nếu không, chính Huynh Trưởng là người tư vấn lại trở thành trò cười của chính Phụ huynh và Đoàn Sinh của mình do thiếu kiến thức. Đây là một việc khó (nhất là đối với các Huynh Trưởng học vấn và tri thức hạn chế), nhưng nếu làm được thì sẽ là một lợi thế duy trì sĩ số khi Phụ huynh và Đoàn Sinh nhận thấy sinh hoạt GĐPT luôn lợi lạc nhiều mặt.

C. Nữ Phật Tử: Lứa tuổi này tâm – sinh lý đã ổn định nhưng luôn bị các quan hệ xã hội chi phối. Đây là lứa tuổi bắt đầu nặng nợ về các vấn đề tình cảm, gia đình, con cái, lập nghiệp và nhiều vấn đề xã hội khác nên nguy cơ nghỉ hay bỏ sinh hoạt khá cao. Huynh Trưởng cầm Đoàn phải thường xuyên nghiên cứu các mô hình sinh hoạt phù hợp. Huynh Trưởng Đoàn, Liên đoàn trưởng Ngành Nữ và Huynh Trưởng giảng huấn phải có kiến thức rộng, hiểu biết sâu mới không làm họ nhàm chán. Đồng thời phải tiếp cận, thông hiểu về học hành, nghề nghiệp, công việc và nhất là tình cảm để đồng cảm và chia sẻ. Khác với Thiếu Nữ, Đoàn Sinh Nữ Phật Tử hiện nay có đến 3 nhóm đối tượng:

1. Đoàn Sinh từ Thiếu Nữ lên Đoàn: Lợi thế là được đào luyện căn bản từ Thiếu Nữ – có thể là từ Oanh Vũ Nữ nữa – Nếu hướng dẫn tốt, đây sẽ là những Đoàn Sinh có năng lực giúp đỡ các Bạn Đoàn mới (thuộc nhóm 3 dưới đây).

2. Cựu Huynh Trưởng, Cựu Đoàn Sinh tái gia nhập: Đã có thời sinh hoạt GĐPT, có thể đã từng là Huynh Trưởng nhưng vì từng hoàn cảnh khác nhau đã nghỉ sinh hoạt. Đây là nhóm Đoàn Sinh vừa dễ, vừa khó điều khiển. Dễ, vì họ đã có căn bản sinh hoạt và tu học; Huynh Trưởng Đoàn nếu khéo léo có thể lấy làm trợ tá trong công việc hoặc giúp đỡ các Bạn Đoàn mới. Khó, vì có tư tưởng tự tôn đã sinh hoạt trước một số người (có thể trước cả Huynh Trưởng cầm Đoàn; có trường hợp khả năng sinh hoạt hay tu học ngang ngửa hoặc hơn cả Huynh Trưởng Đoàn tại chức).

3. Đoàn Sinh hoàn toàn mới gia nhập: Lý do đến với Đoàn giống với nhóm 2 của Thiếu Nữ, thêm một số đến với đạo Phật và GĐPT do một biến cố nào đó trong cuộc sống (sau khi nhà có tang, thất bại trong công việc, buồn chán, thiếu bạn bè, xa quê hương v.v…). Nhóm này không khó duy trì vì họ đã có nhận thức, nhưng cần lưu tâm tăng cường khuyến khích làm công quả, từ thiện, hướng dẫn tu học…

Nguyên nhân nghỉ sinh hoạt: Ở tuổi ngành này, các em đang học đại học, học nghề hay đã đi làm tại công ty, xí nghiệp, cơ quan; số lớn tuổi hơn đã ra kinh doanh, buôn bán hoặc làm đủ thứ ngành nghề khác trong xã hội. Một số đang độ tuổi nãy nở tình yêu đôi lứa hay chuẩn bị lập gia đình; số khác đã yên bề gia thất, sinh con, giáo dục con cái; có trường hợp phải phụng dưỡng tứ thân phụ mẫu hay cưu mang, nuôi nấng em út, con cháu… Đa đoan như vậy nên Đoàn Sinh Nữ Phật Tử rất dễ nghỉ sinh hoạt hoặc bỏ hẳn GĐPT. Huynh Trưởng Đoàn và Liên đoàn trưởng Ngành Nữ phải là người có kinh nghiệm sinh hoạt gia đình riêng và xã hội, nổi trội hơn Đoàn Sinh nhiều lĩnh vực; thân cận Đoàn Sinh và biết suy nghĩ, nghiên cứu để chọn ra phương cách xử thế cũng như biện pháp hướng dẫn với từng đối tượng Đoàn Sinh khác nhau để đưa ra các tham vấn thiết thực. Đó là những yêu cầu bắt buộc để giữ được Đoàn Sinh tiếp tục sinh hoạt với Đoàn.

II/ Thực trạng “nghề Trưởng” hiện nay tại các đơn vị và vai trò người nữ Huynh Trưởng:

Trên đây là những yếu tố, nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng sa sút Đoàn Sinh ngành Nữ nói riêng, toàn thể các ngành khác thuộc đơn vị nói chung. Tôi nói quan trọng chứ không nói chủ yếu, vì theo tôi, tất cả các lý do kể trên đều là nguyên nhân khách quan. Quý anh chị sẽ hỏi: Vậy nguyên nhân chủ quan ở đâu? Thưa các anh chị, nguyên nhân chủ quan cũng tức là lý do chủ yếu làm giảm Đoàn Sinh, mất Đoàn Sinh, theo tôi, là hoàn toàn do ở chúng ta: Những Huynh Trưởng ngành Nữ GĐPT!

Thật ra, chúng ta có thể ngồi đây hằng buổi hay để ra hằng giờ để viết hằng chục trang tham luận nêu lên những nguyên nhân, đề ra những biện pháp khắc phục v.v… và v.v…, nhưng chúng ta sẽ chỉ toàn vin vào hoàn cảnh để né tránh, không đề cập đến cái lý do là rất nhiều Đoàn Sinh chúng ta nghỉ hay bỏ hẳn sinh hoạt vì chương trình tu học, sinh hoạt hàng tuần cũ kỹ, khô khan, nhàm chán. Trại mạc, thám du, dã ngoại… kỷ luật khó khăn, nghiêm khắc mà cũng chẳng đặc biệt gì hơn, nếu không nói là dưới trung bình so với các đoàn thể, tổ chức khác trước đây từng thua kém chúng ta rất xa.

Không thể phủ nhận tổ chức chúng ta đang bị vây bủa bởi ma quân; GĐPT đang bị đè nặng bởi áp lực nhiều chướng duyên khảo đảo; đang khó khăn trở ngại vô vàn vì sự phân hóa v.v… Tất cả những thứ ấy là nguyên nhân suy yếu; nhưng hãy dũng cảm thừa nhận với nhau rằng, chúng ta hiện nay tuy trung kiên đó, mến đạo đó, nhưng không “yêu nghề Huynh Trưởng” một cách mãnh liệt như lớp đàn chị, đàn anh chúng ta trước đây. Tôi có thời gian sinh hoạt GĐPT chưa dài so với Quý anh chị có mặt tại đây; “nghề làm Trưởng” lại càng thua kém, chỉ mới chập chững mon men ngoài ngưỡng cửa, nhưng đã từng hỏi, từng nghe, từng biết lớp đàn chị đi trước hy sinh tâm lực, trí lực, vật chất, thời gian cho tổ chức như thế nào. Các chị, các anh ấy dù đi đâu, làm gì, lúc nào, cũng chẳng bao giờ không tư duy về GĐPT. Họ luôn chú ý thu thập kinh nghiệm, tích lũy vốn liếng cho một kỳ trại, một buổi lễ, hay tối thiểu là cho một buổi sinh hoạt bình thường. Không kỳ sinh hoạt nào không có một mẫu chuyện hay, một bài hát mới, một trò chơi lạ cho các em. Có thể nói, cả 7 ngày trong tuần của các anh chị ấy đều là chiều Chủ nhật, vì lúc nào cũng quan tâm, cũng nhớ nghĩ đến GĐPT, vì GĐPT.

Còn chúng ta hiện nay thì sao? Phật sự đa đoan; gia duyên bận bịu; đời người ngày càng thêm tuổi; gia thất ngày càng thêm người; sinh hoạt vật chất ngày càng thêm nhu cầu, cần ăn ngon hơn, mặc đẹp hơn, đi đây đi đó, giao tiếp nhiều hơn… khiến chúng ta như bị nhấn chìm trong vòng quay thế sự, chẳng còn tâm trí, thời gian suy nghĩ đến gần gũi đàn em, chăm sóc cho Đoàn, cho đơn vị chứ đừng nói đến cải thiện phương pháp giảng dạy, chương trình sinh hoạt được giao cho phụ trách. Có lúc bận bịu quá, cả tuần chẳng lưu tâm gì, đến chiều Chủ nhật là ôm sổ, cầm còi đi sinh hoạt! Như vậy trách sao chương trình giảng dạy không khô khan; nội dung sinh hoạt không cũ kỹ; hoạt động không nhàm chán? Nói không ngoa, hiện nay không có mấy chị Đoàn trưởng, Đoàn phó – trong đó có tôi – biết được hết nhà ở các em Đoàn Sinh mình chứ nói gì đến biết tâm tư, hoàn cảnh gia đình, điều kiện sinh sống, kết quả học tập!

Nói như vậy không phải để bi quan mà để tự mình xác định lại vai trò của chúng ta, người nữ Huynh Trưởng cấp thấp nhất của tổ chức: cấp Đoàn, sau đó là Liên Đoàn, cần phải có nhiều suy tư thao thức hơn; trung kiên gắn bó với Đoàn, với đơn vị, với các em Đoàn Sinh hơn; đến sinh hoạt với Đoàn, với các em có sự đầu tư công sức và thời gian hơn; đối xử với các em gần gũi hơn, thân tình hơn, yêu thương chân thật hơn; phương pháp giảng dạy và điều khiển sáng tạo hơn, linh động, uyển chuyển hơn…

Chỉ bấy nhiêu thôi, thiết tưởng tuy hiện tại có trở ngại khó khăn, nhưng nếu cố gắng tìm hiểu tâm – sinh lý Đoàn Sinh và thực hiện các biện pháp cải thiện trên, thì con đường gian truân trong nghề làm Trưởng của từng cá nhân chị em chúng ta cũng đã ít nhiều góp phần mình cùng các chị, các anh Huynh Trưởng cấp cao hơn và tài năng hơn chúng ta, hạn chế đôi phần tình trạng sa sút về số lượng của Đoàn và đơn vị. Còn những vấn đề khác cao xa hơn về đức hạnh, khả năng, kiến thức, tu học, hành trì v.v…, một Huynh Trưởng còn non nớt cả đời lẫn đạo như tôi không dám luận bàn, xin kính nhường các bậc đàn chị, đàn anh cao minh định hướng và tìm giải pháp giúp cho ngành Nữ. Chúng tôi xin nguyện làm những toa tàu nhỏ, cùng chạy theo chiếc đầu tàu các anh chị lái đi đến đích trên tuyến đường khúc khuỷu, gập ghềnh nhưng luôn đúng hướng mà các bậc tiền nhân đã vạch.

Cung kính đảnh lễ Chư tôn đức.
Trân trọng kính chào Quý anh chị.

oOo

Kỷ niệm Hội Thảo Huynh Trưởng Ngành Nữ
Ngày HẠNH PL. 2557 – Chùa Bảo Quang (14.7.2013)

TRUNG HIẾU

Nguồn: Nội san Sen Trắng số 65 – 2013.