Thời đại bây giờ chúng ta chẳng cần đến những chiếc “đồng hồ báo thức chạy bằng cơm” nữa, chỉ vài thao tác nhanh gọn hẹn giờ trên smartphone, điện thoại là xong. Tuy nhiên, hãy tưởng tượng vào thời kỳ những thập niên 1800, và nếu bạn vẫn sống vào thế kỷ XIX mà có thói quen là bệnh ham ngủ, ngủ nướng, ngủ quên… thì hẳn là bạn phải cần đến một chiếc “đồng hồ sống” gõ ầm ầm ngoài cửa sổ mỗi sớm mai!
Thật thú vị khi biết được rằng cách đây chỉ hơn 100 năm, giữa những thập niên 1920, ở nhiều vùng tại nước Anh và Ái Nhĩ Lan (Ireland) vẫn còn có một nghề kỳ lạ và độc đáo: Đi đánh thức “khách hàng” là ai đó thức dậy chuẩn bị đi làm. “Nghề gõ cửa báo thức” chủ yếu phục vụ công nhân cần dậy đi làm đúng giờ vào ca trong các công xưởng, xí nghiệp, nhà máy hay đồn điền. Người gõ cửa báo thức này có thể do ông hay bà chủ thuê, cũng có thể do công nhân tự thuê để thức dậy đúng giờ.
Đây là một “nghề nghiệp” tử tế đàng hoàng – được gọi là “Knocker-Upper” (người gõ cửa báo thức) – thịnh hành và tồn tại vào giữa cuộc “Cách mạng Công Nghệ” (cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX) mãi cho đến tận thập niên 1930. Công việc chính của người làm nghề gõ cửa này là vào mỗi buổi sáng sớm tinh mơ hằng ngày, họ sẽ đến nhà “dựng” những người còn đang ngủ say dậy để đi làm đúng giờ.
Những người làm “dịch vụ” này sẽ dùng ba-toong, gậy gỗ để gõ cửa tầng trệt, hoặc những cây sào tre dài để đập vào cửa sổ phòng ngủ trên gác hay lầu cao của người thuê báo thức để khuấy động người đang ngon giấc.
Nghề gõ cửa báo thức này được trả vài xu mỗi tuần, và khi “tác nghiệp” họ sẽ không rời khỏi ô cửa sổ cho tới khi chắc chắn rằng khách hàng đã thức giấc. Ngoài việc đánh thức bằng gậy, sào, một số người thậm chí dùng cách huýt sáo hoặc chơi nhạc cụ để đánh thức nhiều người cùng lúc. Và một cách gõ cửa báo thức độc đáo hơn hết đó là họ dùng “vũ khí” bằng ống thổi – như một loại súng thô sơ – bắn những hạt đậu vào cửa sổ để tạo ra tiếng ồn, có tác dụng “quấy phá” giấc ngủ người thuê đánh thức. Tấm hình dưới đây là bà Mary Smith, một người “hành nghề” báo thức, đang sử dụng ống thổi để bắn hạt đậu khô vào cửa sổ một khách hàng (ảnh chụp vào những năm 1930 tại London, Anh quốc). Bà Mary Smith kiếm được 6 xu mỗi tuần với công việc này.
Những người làm nghề gõ cửa báo thức đó là những người… sống về đêm, nên đôi khi họ cũng dùng chiếc “mũ dập đèn” để tắt những chiếc đèn đường chiếu sáng, vốn được những “nhân viên nhà đèn” hay cảnh sát thắp thủ công lên các trụ đèn đường vào lúc hoàng hôn và sẽ cần được tắt vào lúc bình minh.
Thường thì người lớn tuổi hay phụ nữ sẽ làm “ngành nghề dịch vụ” này, nhưng nhiều khi chính viên cảnh sát trực ca sáng cũng sẽ đảm trách luôn để kiếm thêm thu nhập.
Nghề gõ cửa này vẫn còn tồn tại cho đến thời điểm đồng hồ báo thức được phát minh, lý do chủ yếu là bởi vì giá cả của đồng hồ báo thức cơ học (do Levi Hutchins, người Mỹ, phát minh năm 1787) bán trên thị trường lúc bấy giờ không hề rẻ, hơn nữa kỹ thuật cũng còn thô sơ không mấy tin cậy.
Hiện nay “nghề” báo thức này đã “thất truyền”, “mai một” sau 2 thế kỷ ngành công – kỹ nghệ phát triển vượt bậc, nhưng giữa kỷ nguyên truyền thông đa dạng và tiến bộ không ngừng hiện nay, ôn cố tri tân, nhớ lại những “dịch vụ truyền thông chạy bằng cơm” truyền thống như ngựa trạm truyền tin, đưa thư, hay nghề đánh thức khách hàng bằng gậy tre, ống thổi này âu cũng là một điều thú vị.
QUANG MAI
(Các hình ảnh sưu tầm từ internet)