Huynh Trưởng Nhạc Sỹ
TÂM TRÍ – NGUYỄN QUANG VUI
Cho đến nay, giới văn nghệ Gia Đình Phật Tử (GĐPT) trong nước ít ai biết có một nhạc sĩ lớn GĐPT sống thầm lặng, khiêm tốn và vẫn miệt mài lo toan về một hiện tại và tương lai văn nghệ Phật Giáo và Gia Đình Phật Tử Việt Nam: Huynh Trưởng nhạc sỹ Tâm Trí NGUYỄN QUANG VUI.
Dưới đây, Thư Viện GĐPT xin đăng tải lại một mẫu chuyện Huynh Trưởng Phúc Ân – Nguyễn Huy Nghiễn nói chuyện với anh Tâm Trí – Nguyễn Quang Vui qua internet chat đã lâu (ngày 12/4/2003), được Huynh Trưởng Đức Quảng – Nguyễn Hoàng Phụng ghi lại:
oOo
– Phúc Ân: Thưa Trưởng Tâm Trí. Xin lỗi, thể theo yêu cầu của anh chị em muốn biết chính xác năm nay anh bao nhiêu tuổi?
– Tâm Trí: Thời gian gần đây các anh chị thường dùng chữ “Trưởng” nghe cũng lạ lạ vui vui, có lẽ đó cũng là cái riêng của GĐPT Vĩnh Nghiêm chăng? Tôi sinh ngày 15-9-1938, giấy khai sinh 24-4-1940 không đúng. Anh Phúc Ân có lần nói tôi 70 tuổi, làm cho tôi già sớm quá. Năm nay tôi 65 tuổi ta, cố gắng lắm thi cũng chỉ còn 5 nữa rồi cũng trở về với cát bụi. 5 năm cuối của cuộc đời, với xứ người cũng như mình được hưởng bonnus mà thôi, đối với tôi còn mấy việc chưa làm xong, trong đó có việc phải gặp cụ Phúc Ân lần cuối, vì là anh em kết nghĩa đã mấy chục năm nghìn trùng xa cách chưa một lần gặp mặt, không còn bao lâu nữa vĩnh biệt anh chị em để về địa chỉ mới. Cám ơn anh Phúc Ân đã tạo điều kiện cho tôi để lại ít giòng sau đây…
– Phúc Ân: Một thời gian dài của thời trai trẻ được gần anh, tới bây giờ mới hỏi vì sao các cụ đặt tên anh là Vui?
Tâm Trí: Cha tôi mất sớm, mẹ tôi bồng bế con cái để nhờ sự đùm bọc che chở của quê ngoại, lúc ấy tôi mới 6 tháng tuổi, mẹ tôi kể lại, giấy tờ khai sinh thất lạc, ông ngoại thấy tôi khóc không ra tiếng, không làm ồn, miệng khóc đẹp nên gọi nó là thằng Vui. Cho tới giờ này tôi cũng không biết là khóc hay cười.
– Phúc Ân: Theo sách tịch Huynh Trưởng, anh là người miền Trung (Huế). Quê anh ở đâu ngoài xứ Huế thơ mộng đó? Anh theo đạo Phật lúc nào? Bổn Sư là ai?
– Tâm Trí: Tôi sinh ở thôn Nham Biều (Eo Bầu), huyện Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế. Mẹ tôi thừa hưởng nhà cửa đất đai của ông bà ngoại để lại, rộng lắm và đã cúng dường Tam Bảo, bây giờ là chùa Huyền Không, một thắng cảnh du lịch Huế. Dòng họ nhà tôi không biết bao nhiêu đời tổ tiên ông bà là đạo Phật. Mẹ tôi đã cho con cái quy y với Thầy Thích Ðôn Hậu chùa Linh Mụ, lúc ấy nghe nói tôi còn nhỏ lắm.
– Phúc Ân: Anh là nhạc sĩ, anh đã học nhạc từ đâu? Quần chúng cũng ít người biết đến Anh.
– Tâm Trí: Nhiều anh em văn nghệ sĩ gọi tôi là nhạc sĩ. Tôi tốt nghiệp Trường Quốc Gia Âm Nhạc Sài Gòn năm 1963. Anh nói đúng, quần chúng ít người biết tôi, nhưng nhạc sĩ và ca sĩ nổi tiếng từ năm 1963 đến 1992 có lẽ họ không quên tôi vì tôi hòa âm phối khí tác phẩm và chỉ huy dàn dựng biểu diễn. Tôi cũng chuyên viết nhạc cho phim truyện, phim tài liệu, kịch nói, cải lương v.v…
– Phúc Ân: Nhạc sĩ Quang Vui với âm nhạc Phật Giáo và GĐPT?
– Tâm Trí: Về mảng này tôi không đóng góp bằng anh chị em khác, mặc dầu nghề sinh sống của tôi là âm nhạc. Tuy nhiên có mấy Phật sự ghi nhớ:
Thời còn là một Thiếu Niên nhí ở Cầu Ðất, Ðà Lạt tôi đã dám dàn dựng vở kịch Cậu Ðồng Quan của Thầy Nhất Hạnh[1] phỏng theo Le Tartuffe của Molière, nội dung bài trừ mê tín dị đoan, diễn viên toàn anh chị lớn: Nguyễn Bá Tùng, Ðoàn Bá Sâm. Ðoàn Thị Thành v.v… Hơn 50 năm qua rồi. Thầy Nhất Hạnh của con ơi! Không hiểu Thầy còn nhớ những tháng ngày Thầy trực tiếp dạy cho con diễn vở kịch này tại trường Tuệ Quang, số 4 Ðà Lạt?
…Tôi có dạy môn âm nhạc tại Trường Thanh Niên Phụng Sự Xã Hội theo lời yêu cầu của Thầy Nhất Hạnh lúc bấy giờ. Sau mùa Pháp Nạn 1963 tôi đã hòa âm phối khí những ca khúc Phật Giáo, chỉ huy dàn kèn trống 100 người là anh em Quân Nhân Phật Tử của các ban nhạc Hải, Lục, Không Quân thời đó. Tôi cũng có phụ với anh Tâm Hòa để hòa âm phối khí dàn dựng trường ca “Lửa”. Cũng có viết một số ca khúc GĐPT nhưng không mấy quen thuộc với các anh chị. Những tháng năm cuối đời có viết vài câu hát… …”50 Năm Đó Đây”, bài này được các anh chị GĐPT tóc đã bạc màu thích lắm, nhất là anh Phan Cảnh Tuân (nay là Thầy Phổ Hòa), được các anh chị đem trình diễn tại Đại Hội Huynh Trưởng GĐPT ở Ðức và các tờ báo lớn ở Nam Cali, một số đặc san GĐPT bàn tán gây xôn xao vui lắm vì nội dung nói lên tâm tư của anh chị em GĐPT.
– Phúc Ân: Xin cho biết sự có mặt của Tâm Trí Quang Vui với GĐPT? Có lẽ tính từ thời “Thiếu Niên nhí” cuả GĐPT Cầu Ðất, Ðà Lạt – Lâm Ðồng?
– Tâm Trí: Năm 1949-1950 chị em theo bà dì ruột giàu có ở Ðà Lạt nuôi chúng tôi ăn học, hồi đó được học École d’Adran (trường đạo) và Lycée Yersin là ngon lắm. Một năm sau dì tôi làm ăn thất bại, sa cơ nghèo khổ, chị tôi xin được việc ở sở trà Cầu Ðất và đưa tôi vào chùa Tuệ Quang, số 4 Ðà Lạt để Thầy Minh Cảnh trú trì nuôi cho ăn học miễn phí, dĩ nhiên là ăn chay trường cơm rau tương chao đạm bạc. Ở đây được Thầy Thích Thiện Tấn, Hiệu trưởng Trường trung học Tuệ Quang và Em (Chú Nhất Hạnh) chăm sóc chỉ dạy. Tôi rất có khiếu văn nghệ, hát hay đàn giỏi, mỗi thứ bảy, chủ nhật về Cầu Ðất với chị và sinh hoạt GĐPT ở đó, các anh chị và các bác trong Khuôn Hội nuông chiều hết biết, nhất là sau những buổi tập dợt cho lửa trại hay những đêm văn nghệ của các ngày lễ lớn Ðản Sanh, Vu Lan, Thành Ðạo v.v… trình diễn được quần chúng hoan hô khen ngợi. Ở Ðà Lạt thì có anh Trần Dần khá về nhạc, anh Biên, anh Cư giỏi về kịch, khuyến khích tôi văn nghệ GĐPT. Hồi đó chị Mười, anh Paulus Thạnh gây ấn tượng trong tôi nhiều lắm, màu lam đã thấm vào máu của tôi từ đó.
– Phúc Ân: Xin hỏi anh thời đã bắt đầu lớn khôn ở Chơn Tri – Khuôn Hội Phú Lâu, Huế?
– Tâm Trí: Cuối năm 1953 chị em tôi lại trở về Huế, ở nhà dì dượng ăn học, và có ông dượng chồng dì Út tên là Ðoàn Văn Châu trong Ban Trị Sự Khuôn Hội Phú Lâu; qua đó, tôi đến với GĐPT Chơn Tri. Phải nói tôi rất mê tài ăn nói và điều khiển của anh Liên Đoàn Trưởng Lê Viết Lâm (hiện ở Úc), anh đã thu hút tôi. Tôi được vào Đoàn Thiếu Niên, anh Nguyễn Văn Chức là Đoàn Trưởng, anh phân công tôi Đội Trưởng Sen Vàng, Đội của tôi gồm có những khuôn mặt ‘gồ ghề’ như Hà Thúc Hoan (giáo sư), …Huệ (nhà thơ), Thái (nho sĩ), Trần Vệ (Thiếu tá TQLC Sóng Thần) v.v…
Gia Đình Chơn Tri lúc bấy giờ mạnh lắm, Đồng Niên, Đồng Nữ (Oanh Vũ) cả trăm em, chia nhiều Đàn, có nhiều Đàn Trưởng, Đàn Trưởng Nhất. Thiếu Niên, Thiếu Nữ 5-6 Chúng, 5-6 Đội, cũng có nhiều Chúng/Đội Trưởng, Chúng/Đội Trưởng Nhất. Anh Lê Viết Lâm đổi đi tỉnh khác, anh Tịnh lên thế, anh Nguyễn Văn Chức vào Ðà Nẳng, tôi được đề bạt quyền Đoàn Trưởng Thiếu Nam.
Tôi có khả năng thực hiên chương trình tu học của Ban Huynh Trưởng vạch ra, tạo trách nhiệm ‘hàng đội tự trị’, Đội Trưởng chỉ nộp báo cáo hằng tuần; bất thần tôi đến sinh hoạt với Đội nào như một Đoàn Sinh. Lúc bấy giờ Đoàn của tôi Đoàn Trưởng, Đội Trưởng, Đoàn Sinh chênh lệch nhau có vài tuổi, các Đội ganh đua nhau thi lên cấp Hướng Thiện, Sơ Thiện, Trung Thiện về Phật Pháp, hoạt động thanh niên, nhất là trò chơi lớn phải biết dấu đi đường, truyền tin, mật mã, chạy từ dãy núi này qua dãy núi khác (Đội Trưởng giáo sư Hà Thúc Hoan còn nhớ không?). Nghiệp Huynh Trưởng của tôi bắt đầu từ đó…
Khả năng văn nghệ của tôi được tận dụng trong những buổi diễn ở Đoàn quán, Khuôn Hội vào những ngày lễ lớn. Ngay khi tôi đã đi học ở Sài Gòn cũng được triệu hồi về làm văn nghệ biểu diễn ở rạp hát Morin, Huế. Sau này nhìn lại tờ chương trình văn nghệ GĐPT Chơn Tri thuở xa xưa ấy do bác Ðoàn Văn Châu nguyên Gia Trưởng, các anh Lâm, anh Tịnh, anh Quýnh cho xem khi trở về Huế, tôi cảm thấy trẻ thơ dễ thương trong sáng quá chừng. Nhớ mãi tiếng hát chị Thu Tâm và tài diễn xuất của các chị Tôn Nữ Thanh Tình, Hà Thị Lạc v.v…
– Phúc Ân: Rồi anh lớn khôn và trôi dạt vào miền Nam, làm sao anh không tìm đến GĐPT ở đây được. Nhờ cơ duyên nào vậy?
– Tâm Trí: Nghe nói anh Cao chánh Hựu (Trung tá Ủy viên Công tố Tòa Án Quân Sự) và anh Nguyễn Văn Thục (Giáo sư Anh văn) là Huynh Trưởng Chơn Tri cũ. Gặp anh Hựu khó quá vì anh rày đây mai đó, kiếm được anh Thục đang Liên Đoàn Trưởng Giác Minh, sinh hoạt tại chùa Kim Cương, Trương Tấn Bửu, Phú Nhuận. Sau khi đôi lời hỏi thăm qua lại biết tôi là ‘Chơn Tri thiệt’ anh nhận liền (ai cũng biết anh Thục vua nguyên tắc). Anh biết tôi thi đỗ vào Trường Quốc Gia Âm Nhạc Sài Gòn (1957), tạm thời phân công tôi lo văn nghệ với anh Thiện Minh (bây giờ đạo diễn truyền hình), rồi dạy Phật Pháp cho nam nữ Oanh Vũ, tôi kể chuyện tiền thân Ðức Phật các em khoái lắm, và trông coi Đoàn Thiếu Nam, là nghề của tôi.
– Phúc Ân: Anh kể cho nghe anh Thục giao lại cho anh Đoàn Trưởng La Hầu La. Đoàn Sinh là những tay lý lẽ sừng sỏ dữ lắm?
– Tâm Trí: Ðúng vậy, về Phật Pháp do các Thầy Ðức Nhuận, Đức Nghiệp, Chánh Tiến giảng dạy, anh em thắc mắc các Thầy chỉ dạy thỏa đáng, vì nhiều anh em chịu khó nghiên cứu sách Phật Giáo. Còn hoạt động thanh niên phân công mỗi anh một đề tài, nghiên cứu rồi thuyết trình, tha hồ tranh luận thoải mái nhưng thường tôi gom lại và kết luận. Anh em rất thích sống ‘hàng đội tự trị’ do tôi đề ra. Ðội tự trị của các anh đi cắm trại bằng xe đạp vài ba ngày, xa năm, ba chục cây số là chuyện thường. Ðiều khiển được Đoàn này là một thử thách chịu đựng của người Huynh Trưởng GĐPT.
– Phúc Ân: Anh Nguyễn Văn Thục đã cùng với anh Dương Xuân Nhơn, Dương Xuân Dưỡng theo Thầy Thiền Ðịnh tổ chức trại huấn luyện Huynh Trưởng và thành lập GĐPT Nam Việt sao lại về sinh hoạt Giác Minh thuộc Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt?
– Tâm Trí: Chuyện này anh nên hỏi anh Thục chính xác hơn. Theo như hiểu biết chút xíu của tôi là vì chị Thục người miền Bắc rất đẹp, hiền hậu dễ thương, nói gì mà anh không nghe lời. Hơn nữa có anh Tống Hồ Cầm của Hội Phật Học Nam Việt khó hòa đồng với anh Thục trong sinh hoạt GĐPT.
– Phúc Ân: Anh Thục rời Giác Minh, anh được đề bạt Liên Đoàn Trưởng?
– Tâm Trí: Tôi cũng không hiểu sao anh Thục lại thôi sinh hoạt Giác Minh. Có lẽ do yêu cầu của các anh chị Ban Hướng Dẫn GĐPT Việt Nam mời anh về để giao trách nhiệm quan trọng hơn. Thầy Chánh Tiến giao trách nhiệm Liên Đoàn Trưởng lại cho tôi. Thời gian này Thầy nhận trách nhiệm trong Ban Trị Sự Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt nên GĐPT Gíác Minh phải dời về chùa Giác Minh, đường Phan Thanh Giản, gần tiệm chụp hình Trọng. Khoảng thời gian này tôi đã kết thân với các anh Liên Phú (bây giờ là Thầy Chơn Kim, viện chủ một ngôi chùa ở Ðơn Dương, Ðà Lạt), Tôn Thất Sỹ (không còn nữa), Lê Văn Hải, các chị Cung Thị Lam Phương, Trịnh Thị Minh ở GĐPT Chánh Ðạo và nhiệm vụ Liên Đoàn Trưởng Giác Minh của tôi được sự giúp sức của các anh chị mọi nơi; các lớp đào tạo Đàn, Đội, Chúng Trưởng thật kết quả và các giờ giảng dạy chuyên môn đều có sự giúp đỡ của các anh chị ấy.
– Phúc Ân: Rồi anh cũng rời nhiêm vụ Liên Đoàn Trưởng Giác Minh để nhận những trách nhiệm nặng nề hơn ở Ban Hướng Dẫn GĐPT Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt?
– Tâm Trí: Trong quá trình sinh hoạt tôi rất hãnh diện đã có những anh chị em Giác Minh tài năng đức độ đôi khi còn hơn cả mình như các anh Nguyễn Đình Thống, Ngô Mạnh Thu, Trúc Hải, Huỳnh Ái Tông, Nguyễn Đình Nam, các chị Ðào Thị Thành, Thuỷ v.v… có thể nhận lãnh trách nhiệm Liên Đoàn Trưởng dễ dàng. Thầy Chánh Tiến cho biết theo yêu cầu của Chư Tăng thuộc Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt, ở mọi miền đất nước sẽ thành lập GĐPT vì không chỉ mỗi Giác Minh mà nhiều Giác… Giác… khác nữa. Như vậy là Ban Hướng Dẫn GĐPT thuộc Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt ra đời. Liên Đoàn Trưởng Giác Minh đã có người thay thế (tôi không nhớ là anh Nguyễn Đình Thống hay anh Huỳnh Ái Tông gì đó). Tôi yên tâm cùng với Thầy Chánh Tiến tập trung thành lập Ban Hướng Dẫn.
– Phúc Ân: Anh có thể cho biết sự quan hệ của anh với các anh chị Huynh trưởng GĐPT Nam Việt và Ban Hướng Dẫn GĐPT Trung Ương?
– Tâm Trí: Tôi được mời làm huấn luyện viên các trại huấn luyện Huynh Trưởng Nam Việt tổ chức tại chùa Xá Lợi hay ở Ô Môn, Cần Thơ. Ở đây tôi được quen biết 3 chị em Xuân Phương (không còn nữa), Xuân Viên (xuất gia), Xuân Hòa (vợ Cố Huynh Trưởng Nguyễn Khắc Từ), đã giao tiếp khá rộng rãi với các Huynh Trưởng GĐPT Nam Việt, từ anh Tống Hồ Cầm, Nguyễn Hữu Huỳnh, đến các anh Mã Thành Cưng (lãng tai), Phú Toàn Cang, Phú Toàn Cương v.v… Tôi thường xuyên hỏi ý kiến anh Võ Đình Cường về phát triển GĐPT Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt. Cảm động nhất, trong ngày lễ thành hôn của tôi với Diệu Kim – Nguyễn Thị Ngân, anh Cường đã chịu khó tìm kiếm nhà tôi ở Cư xá Hiền Hương, Gia Định để tặng cái đồng hồ nhỏ báo thức lúc bấy giờ thật quý giá.
– Phúc Ân: Những Phật sự kế tiếp khi anh là thành viên Ban Hướng Dẫn? Ai cũng biết anh rất chú tâm đào tạo Huynh Trưởng?
– Tâm Trí: Trong buổi Đại Hội Huynh Trưởng đã phân công tôi nhiệm vụ Ủy Viên Nghiên Huấn vì muốn tập trung cho tôi lo về mãng đạo tạo Huynh Trưởng. Tôi thưa với Thầy Chánh Tiến mở Trại huấn luyện Huynh Trưởng Tuệ Tạng, thành phần Trại sinh là các anh chị Huynh Trưởng đang cầm Đoàn của các Gia Đình hiện hữu; các nơi muốn thành lập Gia Đình phải gởi Trại sinh về tham dự, phải trúng tuyển sau khi mãn khóa thì Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt mới cấp giấy phép thành lập GĐPT; các đơn vị ở xa đa số khá lớn tuổi và hết sức theo dõi khóa học. Ban Huấn Luyện Viên khá dồi dào gồm các Thầy: Ðức Nhuận, Ðức Nghiệp, Chánh Tiến, Thanh Long…, các anh Phan Cảnh Tuân, Nguyễn Hữu Huỳnh, Lữ Hồ, Nguyễn Khắc Từ v.v… Thương nhất là các anh Nguyễn Đình Thống, Tôn Thất Sỹ, Lê Văn Hải… cùng tôi thức trắng bao đêm ngày để lo lễ khai mạc và kết thúc trại; hai anh Tôn Thất Sỹ và Lê Văn Hải trách nhiệm đúc kết số điểm ai đậu, ai rớt để trình Ban Giám Khảo quyết định. Anh Hải thì châm chước cho nữ Trại sinh, anh Sỹ thì không, đậu rớt rõ ràng, hai anh bàn cãi trông ‘đã’ lắm, tôi với anh Thống cũng không dám xen vào.
– Phúc Ân: Anh kể chuyện về Đoàn A Dật Ða đi.
– Tâm Trí: Như anh đã biết, tôi rất lo lắng vấn đề đào tạo Huynh Trưởng GĐPT, vì chính ngay bản thân mình đạo đức và tài năng cũng hạn chế làm sao gánh vác trách nhiệm nặng nề, tôi muốn những anh chị em kế tiếp mình với ý nguyện dấn thân Huynh Trưởng GĐPT phải gặt hái kết quả hơn mình. Qua kinh nghiệm Đoàn La hầu La và Khóa huấn luyện Huynh Trưởng Tuệ Tạng, chúng ta nên có một Đoàn Nam-Nữ Phật Tử trực thuộc Ban Hướng Dẫn, Đoàn viên được kết nạp phải trên 19 tuổi, cố sao trình độ học vấn phải là đại học. Lúc đầu với sự tham gia của Đoàn Nam-Nữ Phật Tử và Bạn Đoàn ở các Gia Đình, vì những anh chị em này có Gia Đình lẻ tẻ 5, 3 người, nên quy tụ về đây thì thật là thích hợp. Thầy Chánh Tiến đặt tên cho Đoàn là A Dật Ða. Ban Giảng Huấn Phật Pháp thì có Quý Thầy, và các khóa học khác mời giảng viên có chuyên môn hướng dẫn. Đoàn Trưởng, Đoàn Phó, Đội Chúng Trưởng chỉ lo công việc quản lý, tổ chức. Tuần này sinh hoạt ở chùa này, tuần sau sinh hoạt ở công viên v.v… tùy theo yêu cầu của Giảng viên. Tôi còn nhớ có lần sinh hoạt tại Tổng Vụ Thanh Niên (ở 126 Hiền Vương) theo yêu cầu của Giảng viên Nguyễn Khắc Từ với đề tài “Mục đích GĐPT”, thời lượng 2 tiếng, anh chị em chăm chú theo dõi vì anh Từ thuyết giảng khá hấp dẫn, hết giờ lúc nào không hay. Trước khi ra về, nhìn lại chiếc xe Gobel mới mua dựng ở gốc cây không còn nữa. Tiền dành dụm gian khổ mấy năm lăn lóc với đời biến thành những giọt nước mắt tan đi trả lại cho đời (có có, không không)…
– Phúc Ân: Ðoàn A Dật Ða thành Trường đạo tạo Huynh Trưởng GĐPT. Anh nghĩ gì khi nhiều người bàn tán là một sáng kiến táo bạo?
– Tâm Trí: Một số anh chị ở xa Sài Gòn như Túc Trưng, Biên Hòa, Thủ Ðức, Hóc Môn v.v… khá bất tiện khi đến sinh hoạt với Đoàn hằng tuần, nhất là các anh chị em khắp mọi miền đất nước muốn tham gia chương trình tu học của Đoàn. Chúng tôi đã nghĩ phương cách tu học hàm thụ, các anh chị ấy chỉ tham dự sát hạch trong những ngày trại mãn khóa. Sự hoạt động của Đoàn A Dật Ða đã nới rộng khắp mọi nơi, vì lý do đó Đoàn trở thành trường đào tạo Huynh Trưởng và thành lập Ban Quản Trị Đoàn để công việc tổ chức được quy mô, chặt chẽ hơn. Tôi rất ngại khi nghe ai nói A Dật Ða… …một sáng kiến táo bạo… …lúc bấy giờ mỗi sáng kiến của mình cố gắng làm sao đừng để các anh chị Huynh Trưởng hiểu lầm là vượt ra khỏi Nội Quy GĐPT, vì ý nguyện của anh chị em là GĐPT Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt phải nằm trong tổ chức Gia Đình Phật Tử Việt Nam (trước năm 1964). Chương trình tu học trừ giờ Phật Pháp do Quý Thầy giảng dạy, còn các môn học khác đa số là Giảng viên Huynh Trưởng miền Trung vào làm việc hay theo học các Đại học chuyên ngành ở Sài Gòn, những anh chị em ấy rất thích phương cách đạo tạo Huynh Trưởng của Đoàn A Dật Ða thật là chuyên sâu, xuyên suốt. Anh Tâm Ðịnh – Phan Văn Bưởi (Trúc Hải, Huynh Trưởng Dương Biều, Huế, vào Sài Gòn học Cán sự trắc địa dư Phú Thọ) là Ủy Viên Tu Thư Ban Hướng Dẫn GĐPT Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt theo dõi công việc của Ban Quản Trị Đoàn chặt chẽ, rất tâm đắc khi giáo trình có đề mục là Đoàn viên A Dật Ða phải tường tận thông hiểu chương trình tu học các ngành Oanh Vũ (Mở Mắt, Cánh Mềm, Chân Cứng, Tung Bay), ngành Thiếu (Hướng Thiện, Sơ Thiện, Trung Thiện, Chánh Thiện); riêng bậc Trung Thiện, Chánh Thiện là điều kiện tiên quyết phải nhuần nhuyễn trong năm học đầu tiên.
– Phúc Ân: Anh cho biết đại cương tiến trình tu học của Đoàn viên A Dật Ða?
– Tâm Trí: …Sau thời gian chuyên tu, đến mùa thực tập thì Đoàn viên đi khắp các Gia Đình tập sự Huynh Trưởng tùy theo sự sắp xếp của Liên Đoàn Trưởng Gia Đình mà mình đến. Sau mỗi buổi thực tập đều có phiếu nhận xét của Liên Đoàn Trưởng hoặc Đoàn Trưởng của Gia Đình đó gởi về Ban Quản Trị A Dật Ða qua đường dây bưu điện, nhờ vậy mà sinh hoạt Đoàn hết sức sinh động, tạo cho Đoàn viên phải tu học, phải sáng tạo.
Trong những ngày trại mãn khóa, Trại sinh phải qua 2 phần sát hạch lý thuyết và vấn đáp. Thật dễ thương, Huynh Trưởng sát hạch vấn đáp và Trại sinh như là đang tâm sự với nhau, cố sao cho thấy được mức độ đạt được trong quá trình tu học của khóa sinh một cách chính xác. Về Phật Pháp thấu hiểu bậc Trung Thiện, Chánh Thiện ngành Thiếu; có chuyên môn (hoạt động thanh niên); có sáng tạo; khả năng cầm Đoàn v.v… Số trúng tuyển tùy theo nhu cầu của các Gia Đình. Sau khi mãn khóa, Ban Hướng Dẫn ký quyết định phân nhiệm đi các nơi. Đêm lửa trại mãn khóa, với ngọn lửa bập bùng sáng tối, gây xúc động mọi người khi hát bài ca chính thức Đoàn A Dật Ða. Khóa sinh trúng tuyển được cấp mỗi người một bó đuốc, tự mình thắp sáng ngọn đuốc, chào Đoàn kỳ để ra đi làm nhiệm vụ người Huynh Trưởng GĐPT.
Tôi thích nhất là tinh thần của anh chị em khi tham dự trại sát hạch, người trúng tuyển thì vui mừng, lo lắng nhận trách nhiệm Huynh Trưởng khi cầm Đoàn, như lời tuyên thệ khi nhận giấy quyết định của Ban Hướng Dẫn, là đem vinh dự về cho trường; người không trúng tuyển cũng vui vẻ nhẹ nhàng không kém, là được ở lại Đoàn tu học tiếp (giờ sinh hoạt Đoàn thú vị lắm).
– Phúc Ân: Thât là năng nỗ khi anh là Đoàn Trưởng La Hầu La, Liên Đoàn Trưởng GĐPT Giác Minh, Ủy Viên Nghiên Huấn Ban Hướng Dẫn, Đoàn Trưởng sáng lập A Dật Ða, Phó Trưởng Ban Hướng Dẫn GÐPT Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt. Xin anh kể một ít về Quý Thầy, các anh chị đã gắn bó với anh.
– Tâm Trí: Khi tôi nhận lãnh những trách nhiệm trên thì được sự độ trì che chở của Quý Thầy Ðức Nhuận (viên tịch đầu năm 2002), Chánh Tiến, Thanh Long, Hòa Bình (viên tịch)…, sự thương yêu đùm bọc thường xuyên của Bác Nguyễn Đức Lợi (không còn nữa), các anh Tâm Lạc – Nguyễn Văn Thục, Nguyễn Đình Thống, Tôn Thất Sỹ (không còn nữa), Nguyễn Văn Quýnh, Trúc Hải, Ngô Mạnh Thu, Huỳnh Ái Tông, Trần Ngọc Lạc, Hồng Loan, Nguyễn Huy Nghiễn… (anh chị hay gọi bộ tứ Vui-Thống-Thu-Tông).
Những ngày tháng cuối đời tôi vẫn còn gọi mãi trong tôi tên các anh chị đã từng giúp đỡ tôi như Quý anh chị: Ðoàn Kim Cúc (không còn nữa), Phan Huy Thanh, Văn Tâm Sỹ (Thầy Trí Việt), Trương Văn Sang, Phạm Thị Hoài Chân, Nguyễn Văn Bình, Lê Văn Hải, Liên Phú (Thầy Chơn Kim), Cung Thị Lam Phương, Trịnh Thị Minh v.v… và còn nhớ tên anh chị nhiều lắm kể không hết…
– Phúc Ân: Thật là e ngại khi đề cập tới anh được đặc cách cấp Tấn, vì lúc bấy giờ anh còn quá trẻ?
– Tâm Trí: Trong buổi họp Ban Hướng Dẫn chuyên đề về xét cấp cho Huynh Trưởng… …Cuộc họp thật sôi nổi tới nữa đêm, đôi khi gần như bế tắc. Nhiều ý kiến đã nêu ra: Ðức độ; tài năng; điều kiện phải có là trải qua khóa huấn luyện nào (anh Vui, Thống); Nội Quy GĐPT, Quy Chế Huynh Trưởng nào (Trúc Hải). Những Huynh Trưởng lâu đời với GĐPT Giáo Hội vô lẽ lại đặt ra vấn đề đạo đức, tài năng? (Phan Huy Thanh). Giáo Hội bây giờ đã có nhiều Gia Đình, có Gia Đình Đoàn Sinh hơn 400, Huynh Trưởng trên 20 (Giác Dũng), một Ban Hướng Dẫn không cấp, một Ban Huynh Trưởng Gia Đình không cấp thì làm sao điều hành Phật sự? (Văn Tâm Sỹ). Thưa Thầy Trí Việt, anh Văn Tâm Sỹ lúc bấy giờ có Gia Đình khá mạnh và được sự độ trì của Thầy Trí Dũng nên thường hay bất đồng quan điểm, đôi khi còn gây khó khăn với Tâm Trí Quang Vui trách nhiệm Phó Trưởng Ban Hướng Dẫn, điều này nên hỏi anh Nguyễn Ðình Thống và chị Hồng Loan để nhớ về kỷ niệm. Nhưng rồi sự việc được hội nghị biểu quyết là giao cho bác Trưởng Ban Hướng Dẫn đúc kết mọi ý kiến trình lên Giáo Hội xin chỉ thị.
– Phúc Ân: Ui chà! Cũng hấp dẫn chứ. Anh kể tiếp cho nghe. Sắp hết giờ ở dịch vụ chat internet rồi.
– Tâm Trí: Sắp hết giờ hay hết một đời người cũng vậy thôi. Sau đó bác Lợi bảo anh Tông gọi tôi đi uống café và báo cho biết sau khi xin ý kiến Quý Thầy, các Ngài chỉ thị phải đặc cách một số Huynh Trưởng thôi. Ban Hướng Dẫn lập Hội Đồng Xét Cấp, anh Tông nắm rõ chuyện này. Riêng tôi được Thầy Ðức Nhuận gọi lên và dạy: “Thầy rất hiểu tâm trạng anh Vui còn trẻ rất lo sợ khi thọ cấp bậc này, nhưng Giáo Hội cần Huynh Trưởng làm việc. Người Huynh Trưởng cấp Tấn đầu tiên của GÐPT Giáo Hội Tăng Già Bắc Việt là Tâm Trí – Nguyễn Quang Vui, thầy duyệt ký đây, có gì khó khăn thường xuyên gặp thầy”. Ôi! 42 năm qua rồi. Con xin đảnh lễ tạ tội với Thầy! Suốt cả quảng đường dài từ khi con là Huynh Trưởng, nhất là những tháng năm cuối đời, con vẫn ăn năn sám hối tội lỗi là con chưa đủ đức độ tài năng khi mình là Huynh Trưởng cấp Tấn. Hỡi các anh chị La Hầu La, Tuệ Tạng, A Dật Ða! Tôi thật hạnh phúc thấy những Phật sự thành đạt khi dấn thân Huynh Trưởng GÐPT của anh chị là do chính công đức tài năng của anh chị gây dựng nên; những lỗi lầm sai sót của anh chị nếu có, là do từ Tâm Trí Quang Vui gây nên chớ không phải các anh chị.
– Phúc Ân: Cho tới giờ này vẫn còn học được nơi anh tánh nhẫn nhục chịu đựng...
– Tâm Trí: Anh lại nói quá lời. Các trưởng lão Huynh Trưởng đang gọi tôi đi uống café. Tụi này già rồi, chỉ ngồi bàn vô tán ra thì giỏi chớ đóng góp gì được cho tổ chức GPPT, không khéo lại cản bước đi lên của lớp Huynh Trưởng trẻ.
– Phúc Ân: Không, không. Anh đừng nói vậy, mặc dầu tre tàn măng mọc. Thật tiếc thời gian ít quá. Xin được thưa chuyện với anh lần tới vì còn nhiều điều phải hỏi anh. Cám ơn anh nhiều nhé. Nhớ anh lắm lắm…
ĐỨC QUẢNG
(Đã được sự cho phép của anh Tâm Trí – Nguyễn Quang Vui).
———=oOo=———
CHÚ THÍCH BÊN LỀ:
[1] Ngày 6/9/2020, nghệ sỹ Thành Lộc đã công bố tác giả chính thức của vở kịch “Cậu Đồng” – được chuyển thể Việt hóa (từ nguyên tác Le Tartufffe của Molière) – đang trình diễn tại sân khấu IDECAF là Thiền sư Thích Nhất Hạnh, với lời giải thích:
“Kịch bản “Cậu Đồng” là một trường hợp đặc biệt. Chúng tôi đã sưu tầm được kịch bản này từ một bản đánh máy đã cũ nên tên của người viết cũng chỉ đề là khuyết danh, nội dung hoàn toàn có gốc từ một vở hài kịch cổ điển Pháp”… “Cho đến lần tái diễn này, như một hạnh duyên lớn, chúng tôi đã tìm ra được tư liệu vô cùng quý giá, đó là bản in sách Việt ngữ kịch bản “Cậu Đồng” được xuất bản vào năm 1958 tại Sài Gòn, do vậy mà may mắn biết được người đã phóng tác vở kịch này là Thiền sư Thích Nhất Hạnh”.
Tuy liên quan không nhiều đến bài viết này, nhưng lại là một chi tiết khá thú vị của Phật Giáo và GĐPT nên chúng tôi ghi chú thêm và đính kèm tấm hình bích chương quảng cáo mới đây (2020) về sự kiện này. – Chú thích của TVGĐPT.
