Đại Đức Thích Phổ Hòa là người phụ trách trông coi Trung Tâm Huấn Luyện và Tu Học Thích Quảng Đức và là Trưởng Ban Bảo Trợ của Ban Hướng Dẫn Gia Đình Phật Tử Hải Ngoại. Năm nay ông đã 80 tuổi, tóc rụng gần hết đến nỗi không cần cạo. Trong bộ đồ nhà sư màu nâu đã bạc màu, với đôi dép da lẹp xẹp, Phan Cảnh Tuân trông quá khắc khổ nhiều nếu so với những ngày còn trẻ khi ông mang cấp bậc trung tá và giữ chức vụ Trưởng Khối Chiến Tranh Chính Trị tại Bộ Tổng Tham Mưu, nhưng trái lại, nụ cười của ông còn vui, rạng rỡ. Ông là một trong những vị “H.O.” khi qua định cư tại Hoa Kỳ đã chọn con đường xuống tóc, xuất gia, tu học.
Phan Cảnh Tuân sinh tại thành phố Huế trong một gia đình nhà giáo, cựu học sinh Khải Định, tốt nghiệp khóa Sư Phạm cấp tốc năm 1946 và ông đã được bổ nhiệm dạy tại các trường tiểu học miền quê trong tỉnh Thừa Thiên. Bị động viên khóa III Trừ Bị Thủ Đức năm 1953, Phan Cảnh Tuân đã ở trong quân ngũ gần 22 năm, gần mười năm làm công tác chiến tranh chính trị ở Sư Đoàn 7BB tại Định Tường, và từ năm 1970, ông về phục vụ tại Bộ Tổng Tham Mưu. Ông vốn xuất thân là một Huynh Trưởng trong Gia Đình Phật Tử một thời gian dài, thường có những sinh hoạt tập thể với thanh thiếu niên, nên ông thường được cấp trên giao phó giữ các chức vụ Ban, Phòng 5, đặc trách lo cho phong trào Hướng Đạo Sinh Quân Đội và các công tác xã hội, dân sự vụ tại các đơn vị. Cũng như hầu hết các sĩ quan trong ngành Chiến Tranh Chính Trị qua sự đánh giá là khá nguy hiểm đối với chế độ Cộng Sản, sau hơn 1 năm ngồi tù trong Nam, tháng 3 năm 1977 ông được đưa ra Bắc trên tàu Sông Hương, và tổng cộng cả Bắc lẫn Nam, Phan Cảnh Tuân đã bị 12 năm tù. Cho mãi đến năm 1987, người cựu trung tá chiến tranh chính trị này mới được ra khỏi tù; khi ấy vợ ông đã dành hết thời giờ của tuổi già cho sinh hoạt các chùa và bà muốn ở lại Việt Nam. Ông Phan Cảnh Tuân lên đường sang Mỹ ngày 22 tháng 11 năm 1993 một mình theo chương trình H.O.36 dành cho các cựu tù nhân chính trị, vì hai cháu con ông đã lập gia đình trước khi ông được ra đi. Con số sau hai chữ H.O. càng lớn, việc ra đi càng chậm và cũng nói lên sự khó khăn về kinh tế của người cựu tù nhân. Ông đến đây qua sự bảo lãnh của một Huynh Trưởng đã quen biết trước, trong thời gian sinh hoạt trong các Gia Đình Phật Tử.
Trong thời gian đầu, ông Phan Cảnh Tuân định cư tại quận Cam, California, nơi vốn có rất đông người Việt. Lúc này ông đã 69 tuổi, tuổi hưu trí và không phải còn vất vả để đi kiếm việc làm. Vì vốn là một Huynh Trưởng Phật Tử, một nhà giáo, Phan Cảnh Tuân rất mừng và ngạc nhiên thấy các lớp Việt Ngữ, các sinh hoạt Gia Đình Phật Tử vẫn tiếp tục tồn tại và phát triển trên đất Hoa Kỳ, và ông có ý nghĩ là sẽ dành tất cả những ngày còn lại của đời mình để phục vụ cho lớp trẻ, đó cũng là một công tác giáo dục con người cho thế hệ tiếp nối. Trong xã hội Hoa Kỳ, đời sống gia đình vì cha mẹ bận rộn sinh kế ít có thời giờ chăm sóc con cái, cuộc sống vật chất quá đầy đủ mà tệ nạn xã hội rất dễ phát sinh. Một mặt khác, sang đây các em thiếu niên xa dần nguồn cội, có em không nói và viết được tiếng Việt, thì sinh hoạt Gia Đình Phật Tử có tổ chức các lớp Việt Ngữ là rất cần thiết.
Huynh Trưởng GĐPTVN Tại Hoa Kỳ.
Trong thời gian 22 năm ở trong quân ngũ, người giáo viên năm nào vẫn còn nhớ những lớp học, người Cựu Huynh Trưởng vẫn chưa quên những sinh hoạt của Gia Đình Phật Tử, đoàn thể mà anh đã từng gắn bó và có nhiều kỷ niệm từ ngày nó còn trong trứng nước. Bây giờ sau một thời gian lao nhọc trong nhà tù, sang đây tuổi đã cao, không còn năng nổ được như ngày xưa để hoạt động trong những địa hạt khác, Phan Cảnh Tuân muốn làm một điều gì có hữu ích cho sinh hoạt này. Cùng với một số Cựu Huynh Trưởng, Phan Cảnh Tuân có ý định hợp soạn một tài liệu về sinh hoạt của Gia Đình Phật Tử trong năm mươi năm qua. Sau chiến tranh và sau những cuộc di cư vĩ đại, hầu hết tài liệu, hình ảnh đã thất lạc, mất mát. Muốn sưu tập lại đầy đủ, phải cần rất nhiều thời gian và công sức và phương tiện. Từ đó với ao ước được soạn một cuốn sách lịch sử ấy, ông đã có được mối duyên lành gặp được thầy Từ Lực, Viện Chủ Trung Tâm Phật Giáo Hayward, Bắc California. Mái chùa này là nơi trú ngụ để làm việc và học hỏi của ông và cũng là nơi ông xuống tóc xuất gia năm 1995 khi người tù H.O. này quyết bỏ đời để theo đạo.
Đến Hoa Kỳ vào lúc này, Thích Phổ Hòa cho rằng chưa muộn màng để dâng hiến cuộc đời cho Đạo Pháp, nhất là lại được gần gũi và sinh hoạt với các sinh hoạt của Gia Đình Phật Tử.
với cái tên thân thương là Sư-huynh Phổ Hòa
mặc dù Huynh Trưởng Phan Cảnh Tuân đã xuất gia .
Cuối năm 2000, vì nhu cầu phải xây dựng một trung tâm huấn luyện cho Gia Đình Phật Tử tại Hải Ngoại, một số anh chị em Phật Tử đã vận động gọi đóng góp mua một miếng đất tại quận San Bernadino để xây dựng một ngôi nhà gỗ, đó chính là “Trung Tâm Huấn Luyện & Tu Học Quảng Đức”. Giờ đây chỉ có một người duy nhất, vừa là Huynh Trưởng Phật Tử, vừa là một nhà giáo, vừa là một vị Sư có đủ khả năng và tâm huyết chăm lo việc cho Trung Tâm, đó chính là Sa Di Thích Phổ Hòa hiện đang ở tại Trung Tâm Phật Giáo Hayward.
Vào ngày chủ nhật, 7 tháng 1 năm 2001, người cựu tù H.O.36 Phan Cảnh Tuân tức Thích Phổ Hòa chính thức về coi sóc Trung Tâm này. Ngày nay, căn nhà trệt năm gian tọa lạc ở số 1838 trên đường Base Line, thuộc thành phố San Bernadino được gọi là một Trung Tâm Sinh Hoạt, một Đoàn Quán, một Tổ Đình hay là một ngôi chùa của anh chị em Gia Đình Phật Tử và nhà sư này đã bước qua một khúc ngoặc của cuộc đời, chọn hành trình cuối đời mình để trở thành một nhà tu… Trong khí hậu khắc nghiệt của miền núi San Bernadino, ông sống rất đạm bạc, đơn giản, không chăn ấm nệm êm. Nếu là một ngôi chùa thì chùa quá nghèo vì nằm nơi hẻo lánh, không có khách thập phương chiêm bái. Nếu nói là một Trung Tâm Sinh Hoạt thì quá trống trải, cơ ngơi chỉ mới bắt đầu, dù đã nhiều năm nay, đã không phát triển khang trang lên được chút nào. Ông lấy làm vui dưới một mái gia đình rộng lớn, được sống gần gũi với tuổi thiếu niên của các em trong Gia Đình Phật Tử và được gặp gỡ thường xuyên các vị cao niên trong vùng lui tới chiêm bái, tu học.
Thích Phổ Hòa vừa bước tới tuổi 85 tuần trước(*). Ông còn sức khỏe và với một tinh thần lạc quan, dâng hiến, đã đến nhiều nơi trên đất Mỹ và ngoại quốc để huấn luyện và sinh hoạt với các Gia Đình Phật Tử. Mới gặp, ít người được biết ông là một cựu sĩ quan cao cấp của Việt Nam Cộng Hòa đã trải qua 12 năm tù “cải tạo”, người cựu tù 20 năm về trước, ngày hôm nay là một nhà tu./.
Nguồn: Việt Báo
(*) Trên đây là bài viết của nhà văn Huy Phương, đăng trên Việt Báo ngày 14/2/2011 sau khi Thầy Thích Phổ Hòa (Cố Huynh Trưởng GĐPTVN: Hồng Liên – Phan Cảnh Tuân) viên tịch đêm 11/2/2011. Phụ lục và một số hình ảnh do Thư Viện GĐPT bổ sung.
PHỤ LỤC:
Kỷ yếu tang lễ Cố Đại Đức Thích Phổ Hòa