Tổ Di-dá-ca – miśaka; miccaka; 彌 遮 迦
(Đầu thế kỷ thứ ba sau Đức Phật Thích Ca Mâu Ni nhập diệt).
oOo
Ngài người Trung Ấn, không rõ họ gì. Ngài cùng chúng tiên thọ giáo xuất gia với Tổ Đề-đa-ca. Sau đó, Ngài tu hành chứng được quả Thánh. Khi sắp tịch, Tổ Đề-đa-ca gọi Ngài lại bảo:
– Xưa Như Lai thầm trao đại pháp nhãn cho Đại Ca-diếp, lần lượt truyền trao đến ta, nay ta trao cho ngươi, ngươi phải gìn giữ truyền trao chớ dứt. Nghe ta nói kệ:
Thông đạt bổn tâm pháp
Vô pháp vô vi pháp
Ngộ liễu đồng vị ngộ
Vô tâm diệc vô pháp.
Dịch:
Thông đạt pháp bổn tâm
Không pháp không phi pháp
Ngộ rồi đồng chưa ngộ
Không tâm cũng không pháp.
Sau khi được pháp, Ngài du hóa các nơi tùy căn cơ giáo hóa chúng sanh. Một hôm, Ngài đến Bắc Ấn, chợt thấy trên thành có vầng mây màu vàng. Ngài ngó sang những người bên cạnh bảo:
– Đây là vượng khí Đại Thừa. Trong thành nầy sẽ có bậc chí nhơn nối pháp cho ta.
Khi đi vào trong thành đến chợ, quả gặp người tay ôm bầu rượu đón Ngài hỏi:
– Tôn Giả từ phương nào đến, muốn đi về đâu?
Ngài đáp:
– Ta từ tâm mình đến, muốn đi không chỗ.
– Tôn Giả biết vật trong tay tôi chăng?
– Đây là đồ đựng vật làm mất thanh tịnh.
– Tôn Giả biết tôi chăng?
– Tôi thì chẳng biết, biết thì chẳng tôi.
Ngài lại bảo:
– Ngươi hãy nói tên họ ra, ta sẽ chỉ nhơn đời trước cho ngươi.
Người ấy bèn nói kệ:
Ngã kim sanh thử quốc
Phục ức tích thời nhựt
Bổn tánh Phả-la-đọa
Danh tự Bà-la-mật.
Dịch:
Nay tôi sanh nước nầy
Lại nhớ ngày xa xưa
Dòng họ Phả-la-đọa
Tên là Bà-la-mật.
Ngài nghe rồi nhớ lại duyên trước, bèn bảo Bà-tu-mật:
– Thầy ta là Đề-đa-ca thường nói: “Xưa kia Như Lai du hóa Bắc Ấn có báo A-nan: Sau khi ta diệt độ khoảng ba trăm năm, ở nước nầy sẻ có vị thánh nhơn ra đời, họ Phả-la-đọa, tên Bà-tu-mật, làm vị Tổ thứ bảy của Thiền Tông. Đây là Như Lai thọ ký cho ngươi, ngươi nên xuất gia.
Bà-tu-mật liền để bầu rượu xuống, đảnh lễ Ngài. Đảnh lễ xong, đứng qua một bên thưa:
– Con nhớ lại kiếp xưa thường làm thí chủ cúng dường Phật một bảo tòa. Như Lai thọ ký cho con rằng: “Ngươi ở hiền kiếp sẽ được Phật Pháp, làm Tổ thứ bảy”. Nay gặp gỡ đây là cái duyên trước vậy, cúi xin Tôn Giả đại từ thương xót độ thoát cho con.
Ngài liền vì ông cho cạo tóc xuất gia và thọ đầy đủ giới pháp.
Thấy tuổi đã già và cơ duyên hóa độ cũng xong, Ngài truyền chánh pháp lại cho Bà-tu-mật. Truyền xong, Ngài thâu thần tịch diệt. Bà-tu-mật và môn đồ lượm Xá-lợi để vào bình báu, xây tháp cao, tôn thờ trên từng chót để mọi người cúng dường./.
Xem danh sách truyền thừa và di ảnh 33 vị Tổ Thiền Tông
Xem sử liệu Tổ Thiền Tông thứ 7