Từ ngày thành lập và qua các lần tu chỉnh, hình thức Huy Hiệu và Kỳ Hiệu Gia Đình Phật Tử không có sự thay đổi về biểu trưng, hình dạng (ngoại trừ kích thước; và màu sắc kỳ hiệu các cấp Đoàn, Đội, Chúng, Đàn có vài tu chỉnh nhỏ); riêng Cấp Hiệu và Phù Hiệu thì đã qua nhiều lần sửa đổi, tu chỉnh bởi các kỳ Đại Hội Huynh Trưởng GĐPT.
Một điều đáng lưu ý khi tìm hiểu về cấp hiệu, phù hiệu GĐPT là: Quyết định về hình thức và nội dung huy, cấp, phù hiệu GĐPT đã được Bộ Nội Vụ chính phủ nước Việt Nam Cọng Hòa duyệt y theo công văn số 4943/A/BNV/NA/P5, ngày 6/8/1958, ký tại thủ đô Sài Gòn.
Chú thích:
– Các cấp hiệu, phù hiệu thời kỳ cũ do hình chụp lại từ bản quay ronéo và thấy hiện nay không còn cần thiết nữa nên chúng tôi không làm lại hình màu.
– Danh xưng các Ngành, các chức vụ v.v… chúng tôi vẫn sử dụng theo cách gọi trong tài liệu cũ qua những giai đoạn thay đổi và tu chỉnh Nội Quy, nhật tu tài liệu từng thời kỳ.
– Một số chi tiết (kích thước, màu sắc v.v…) vài chỗ trình bày còn thiếu nhưng do chưa truy cứu được tài liệu cũ nên chúng tôi không dám tùy tiện “đoán mò” để thêm vào.
Rất mong Quý Bạn Đọc niệm tình hoan hỷ.
1/ Thiết lập và ấn định thống nhất từ Đại Hội 1951:
Từ khi Gia Đình Phật Hóa Phổ hoán cải danh xưng thành Gia Đình Phật Tử, cấp hiệu và phù hiệu GĐPT sử dụng tua vai (phân biệt bằng 4 tua xếp liền nhau, thay đổi màu sắc theo cấp bậc và chức vụ; đeo bên cầu vai trái). Ví dụ:
Cấp hiệu Đoàn Sinh:
– Hướng Thiện: 4 tua màu trắng.
– Sơ Thiện: 2 tua trắng, 2 tua xanh.
– Trung Thiện: 2 tua trắng, 1 tua xanh, 1 tua vàng.
– Chánh Thiện: 1 tua trắng, 1 tua xanh, 1 tua vàng, 1 tua đỏ.
– Bậc A (Nam, Nữ Phật Tử): 2 tua xanh lục, 2 tua trắng.
– Bậc B (Nam, Nữ Phật Tử): 2 tua xanh lục, 2 tua vàng.
Phù hiệu Đoàn Trưởng:
– Đoàn Trường ngành Đồng: Tua vai màu hồng.
– Đoàn Trường ngành Thiếu: Tua vai màu xanh.
– Đoàn Trường ngành Thanh: Tua vai màu vàng.
2/ Tu chỉnh tại Đại Hội năm 1955:
Đây là Đại Hội đầu tiên ấn định cấp hiệu và phù hiệu cho GĐPT và ấn định một cách cụ thể nhất kể từ ngày thành lập tổ chức. Đại Hội cũng đã thống nhất xác định các danh từ:
– Huy hiệu:
Chỉ có một huy hiệu duy nhất là huy hiệu hoa sen.
– Cấp hiệu:
Để phân biệt trình độ tu học và thăng tiến như Mở Mắt, Cánh Mềm, Chân Cứng, Tung Bay của Ngành Đồng; Hướng Thiện, Sơ Thiện, Trung Thiện, Chánh Thiện của Ngành Thiếu; Hòa, Trực của Ngành Thanh; Tập, Tín, Tấn, Dũng của Huynh Trưởng.
– Phù hiệu:
* Để phân biệt các các cấp (Trung Ương, Tỉnh, Gia Đình), các Ngành, các chức vụ, gọi là Phù Hiệu Chức Vụ.
* Để phân biệt đơn vị GĐPT, Ngành, Đoàn (của Đoàn Sinh), gọi là Gia Đình Hiệu.
* Để phân biệt thâm niên, khả năng chuyên môn v.v…, gọi là Phù hiệu Thâm Niên, Phù Hiệu Chuyên Năng v.v…
CẤP HIỆU HUYNH TRƯỞNG
Mô tả:
Kích thước: 25mm x 25mm
Màu sắc: Nền vàng tươi; lá và hạt bồ đề màu đà gỗ (nâu).
Cấp Dự Tập: 1 lá, 2 hạt; Tín: 2 lá, 2 hạt; Tấn: 2 lá, 4 hạt; Dũng: 3 lá, 4 hạt.
CẤP HIỆU ĐOÀN SINH
Mô tả:
Kích thước: 55mm x 12mm.
Ngành Đồng:
Màu sắc: Nền xanh và hồng; chim Oanh Vũ màu trắng.
Bậc Mở Mắt: nền xanh; Cánh Mềm: nền 1/4 hồng; Chân Cứng: nền 1/2 hồng; Tung Bay: nền hồng.
Ngành Thiếu:
Màu sắc: Nền xanh da trời; viền vàng; cành bồ-đề nâu đậm; mầm vàng nhạt.
Bậc Hướng Thiện: 1 mầm; Sơ Thiện: 2 mầm; Trung Thiện: 3 mầm; Chánh Thiện: 4 mầm.
Ngành Thanh:
Màu sắc: Nền xanh da trời; viền vàng; lá bồ-đề màu tím hoa cà.
Bậc A: 1 lá; bậc B: 2 lá.
PHÙ HIỆU CHỨC VỤ
BAN HƯỚNG DẪN:
– Trưởng Ban: nền vàng; viền và chữ nâu.
– Ban Viên: màu nền theo Ngành; chữ trắng.
– Ban Viên không thuộc Ngành: nền vàng; chữ nâu.
ĐƠN VỊ GIA ĐÌNH PHẬT TỬ:
Huynh Trưởng:
– Liên Đoàn Trưởng: nền nâu; viền và chữ trắng.
– Đoàn Trưởng: màu nền theo Ngành; 2 vạch và chữ trắng.
– Đoàn Phó: màu nền theo Ngành; 1 vạch và chữ trắng.
Đoàn Sinh:
Đội Chúng Trưởng, Phó (Ngành Thanh, Thiếu):
Màu sắc: Nền vàng; vạch (Đội/Chúng Trưởng) nâu.
Ngành Thiếu: lá bồ-đề xanh. Ngành Thanh: lá bồ-đề nâu.
Đầu Đàn Nhất (Ngành Đồng): Oanh Vũ Nam: 3 viền vàng. Oanh Vũ Nữ: 3 vạch vàng.
Đầu Đàn (Ngành Đồng): Oanh Vũ Nam: 2 viền vàng. Oanh Vũ Nữ: 2 vạch vàng.
Đàn Phó (Ngành Đồng): Oanh Vũ Nam: 1 viền vàng. Oanh Vũ Nữ: 1 vạch vàng.
3/ Tu chỉnh tại Đại Hội năm 1964:
Đại Hội thống nhất GĐPT năm 1964 tại Trường Trung Học Gia Long, Sài Gòn trong phiên họp “Tiểu Ban Nội Quy II – về hình thức” được Thượng Tọa (nay là Cố Hòa Thượng) Thích Minh Châu chủ tọa. Thượng Tọa đã lưu ý hội nghị:
“… Chúng ta đừng nên xáo trộn nhiều quá trong hình thức sẵn có của chúng ta, nên đi sát với thực tế để có thể áp dụng cho cả nông thôn, và nên giản dị về hình thức…”.
Sau Đại Hội 1964, Ban Hướng Dẫn Trung Ương GĐPTVN ban hành quyết định số 124/HDTƯ/QĐ ngày 7/11/1964 v/v áp dụng hình thức cấp hiệu, phù hiệu tu chỉnh như dưới đây:
CẤP HIỆU
Ngành Đồng:
Hình dạng: Chim Oanh Vũ trên nền hình tròn có viền.
Màu sắc: Nền xanh và hồng; chim Oanh Vũ màu trắng.
Bậc Mở Mắt: nền xanh biển; Cánh Mềm: nền 1/4 hồng; Chân Cứng: nền 1/2 hồng; Tung Bay: nền hồng.
Ngành Thiếu:
Hình dạng: Lá bồ-đề và các vạch trên nền hình tròn có viền.
Màu sắc: Nền xanh; viền, lá và vạch trắng; viền và xương lá màu đen.
Bậc Hướng Thiện: không có vạch; Sơ Thiện: 1 vạch; Trung Thiện: 2 vạch; Chánh Thiện: 3 vạch.
Ngành Thanh:
Hình dạng: Lá bồ-đề và các vạch trên nền hình tròn có viền.
Màu sắc: Nền nâu nhạt; viền, lá và vạch trắng; viền và xương lá màu đen.
Bậc Hòa: 1 vạch; Trực: 2 vạch.
Huynh Trưởng:
Hình dạng: Lá bồ-đề và các hạt trên nền hình vuông tròn cạnh có viền.
Màu sắc: Nền vàng nhạt; viền, lá và hạt bồ-đề màu trắng.
Cấp Tập: không có hạt; Tín: 1 hạt; Tấn: 2 hạt; Dũng 3 hạt.
PHÙ HIỆU CHỨC VỤ
BAN HƯỚNG DẪN TRUNG ƯƠNG:
Mô tả:
Kích thước: 15mm x 60mm. Màu sắc: nền vàng cam; chữ và vạch nâu.
BAN HƯỚNG DẪN ĐỊA PHƯƠNG:
Mô tả:
Kích thước: 15mm x 60mm. Màu sắc: nền vàng nhạt; chữ và vạch nâu.
ĐƠN VỊ GIA ĐÌNH PHẬT TỬ:
Mô tả:
– Gia Trưởng: 20mm x 70mm – Nền nâu; chữ trắng.
– Liên Đoàn Trưởng: 16mm x 60mm – Nền nâu; chữ và vạch trắng.
– Đoàn Trưởng/Phó: 16mm x 60mm – Nền màu của Ngành; chữ và vạch trắng.
– Đội/Chúng Trưởng/Phó: 10mm x 50mm – Nền màu của Ngành; chữ và chấm trắng.
– Đàn Trưởng/Phó: 10mm x 40mm – Nền màu của Ngành; chữ và chấm trắng.
[Bàng tên: 60mm x 15 mm – Nền trắng, chữ đỏ].
4/ Tu chỉnh tại Đại Hội năm 1967:
Đại Hội Huynh Trưởng GĐPT toàn quốc năm 1967 một lần nữa tu chỉnh, thay đổi hình thức và giải thích ý nghĩa của cấp hiệu; thêm vào phù hiệu thâm niên, phù hiệu chuyên năng như sau:
– Hình dạng: Biểu thị sự tiến dần đến viên mãn tượng trưng của hình tròn huy hiệu hoa sen. Ngành Đồng: hình vuông; Ngành Thiếu: hình lục giác; Ngành Thanh và Huynh Trưởng: hình bát giác.
– Biểu tượng: Tượng trưng 3 loài động vật, thực vật và khoáng vật, biểu hiện sự rộng rãi của tổ chức GĐPT. Ngành Đồng: con chim Oanh Vũ; Ngành Thiếu: lá Bồ-đề; Ngành Thanh: chữ Vạn; Huynh Trưởng: bánh xe Pháp Luân.
– Màu nền: theo màu của ngành: Ngành Đồng: xanh lục đậm; Ngành Thiếu: xanh đậm; Ngành Thanh: Nâu đậm.
– Màu hình biểu tượng: Tuần tự từ hồng, trắng, vàng nhạt, vàng đậm, tương ứng với 4 Bậc từ thấp đến cao. Ngành Thanh có 2 Bậc: tuần tự từ màu trắng đến vàng đậm.
– Biểu trưng phù hiệu bộ môn: Giáo Lý: hoa sen; Kỹ Thuật: ngọn lửa; Văn Nghệ: quả chuông.
– Phù hiệu thâm niên: Hoa sen Mạn-đà-la 8 cánh nở.
– Phù hiệu thường phục: Hình dạng hoa sen 8 cánh như huy hiệu, kích thước nhỏ (đường kính 10mm) trên nền vàng nhạt lấm tấm.
CẤP HIỆU
PHÙ HIỆU THÂM NIÊN – PHÙ HIỆU THƯỜNG PHỤC
PHÙ HIỆU BỘ MÔN
PHÙ HIỆU CHUYÊN NĂNG
5/ Sửa đổi năm 1973:
Sau Đại Hội 1967, nhận thấy trong thực tế áp dụng, màu sắc cấp hiệu, phù hiệu khó phân biệt nên trong phiên họp ngày 24/12/1973, Ban Hướng Dẫn Trung Ương GĐPTVN đã tạm thời ấn định màu sắc cấp hiệu như dưới đây trong khi chờ đợi thảo luận và thông qua Đại Hội Toàn Quốc kỳ thứ VIII:
– Màu nền: Màu xanh lục nền của huy hiệu hoa sen là màu duy nhất cho mọi phù hiệu chức vụ và Gia Đình Hiệu của Đoàn Sinh.
– Màu hình biểu tượng: Từ đậm đến nhạt tương ứng với các bậc từ thấp đến cao: xanh nước biển, đỏ, vàng, trắng.
– Phù hiệu chuyên năng: Chưa thể thực hiện được vì nhiều lý do.
5/ Cấp hiệu – Phù hiệu hiện hành (áp dụng từ sau Đại Hội 1973 tại Đà Nẵng):
oOo
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
– Nội Quy GĐPTVN – Quy Chế Huynh Trưởng GĐPTVN.
– Cương Yếu Gia Đình Phật Tử, Như Tâm – Nguyễn Khắc Từ.
– Nội Quy (Chánh văn & Chú thích), Nguyễn Khắc Từ, BHD.GĐPT Thủ Đô và BHD.GĐPT Gia Định ấn hành, 1972.
– Cương Yếu Hành Chánh GĐPT (Tài liệu Khóa Tu Nghiệp Hành Chánh GĐPT) BHD.GĐPT Bà Rịa Vũng Tàu ấn hành, 2010.
– Quyết định số 124/HDTƯ/QĐ ngày 7/11/1964 của Ban Hướng Dẫn Trung Ương GĐPTVN v/v áp dụng hình thức cấp hiệu, phù hiệu GĐPTVN.
– Quyết định số 089/HDTƯ/QĐ ngày 6/5/1974 của Ban Hướng Dẫn Trung Ương GĐPTVN về hình thức cấp hiệu, phù hiệu GĐPTVN đã tu chỉnh trong Đại Hội 1973.
– Văn thư số 96041-HDTƯ/NV ngày 21/5/1996 của Ban Hướng Dẫn Trung Ương GĐPTVN v/v áp dụng đồng phục, huy hiệu, cấp hiệu và phù hiệu GĐPTVN.
———=oOo=———
Sưu lục & trình bày: Quảng Mẫn NGUYỄN QUANG MAI