Đồng bào chúng ta từ xưa tới nay trải qua bao thiên tai, lụt lội, cướp ngày, cướp đêm, giặc phương xa xâm lược, đói khổ triền miên nên của nả để dành dụm trong nhà thường không được bao nhiêu. Tuy vậy, tấm lòng đùm bọc giúp đỡ nhau giữa người với người lại luôn luôn tỏa sáng trong bất cứ thời kỳ nào. Câu thành ngữ “Của ít lòng nhiều” để chỉ vật kỷ niệm hay vật được gom góp để giúp đỡ nhau lúc khó khăn tuy giá trị vật chất thì không đáng là bao nhưng tấm lòng, tình nghĩa trong đó thì gấp nhiều… nhiều lần giá trị thực của món quà. Câu nói đó cũng ám chỉ có những món quà, món đồ sang trọng nhưng người tặng lại thiếu thiện tâm, chân thành thì cũng không có giá trị nhiều.
Câu thành ngữ trên được cho là đầu tiên vốn xuất phát từ kinh Phật và chỉ được dùng trong Phật Giáo, sau này mới lan rộng ra trong dân gian. Kinh A-xà-thế Vương Thụ Quyết có ghi lại câu chuyện về vua A-xà-thế mời Phật vào cúng dường cơm chay. Vua cho đốt đèn dầu từ cung vua tới Tịnh Xá Kỳ Hoàn, nơi Phật ngự. Trong khi đó có một bà già nghèo khổ ăn xin cũng thành tâm cúng Phật, muốn bắt chước vua cúng dường ánh sáng đèn nhưng dốc hết tiền ra chỉ mua được đúng một dĩa dầu cho một cây đèn. Bà đem vào Tịnh Xá cúng dường và nguyện rằng: “Nếu đời sau con được thành đạo như Phật thì xin ngọn đèn này sáng tỏ suốt đêm không tắt”.
Sáng hôm sau, khi Tôn Giả Mục-kiền-liên lên tắt đèn thì thấy tất cả đèn của vua đã tắt cả, chỉ riêng ngọn đèn của bà lão ăn xin là vẫn còn sáng và không sao tắt được kể cả khi Ngài vận thần thông dùng vạt áo để quạt cho tắt. Nhân chuyện này Phật dạy rằng: “Bà lão này các kiếp trước đã cúng lễ dâng bái Phật nhiều, nhưng không tu hạnh bố thí nên mới bị nghèo. Nhờ công đức bố thí, cúng dường và tu hành thiện pháp, sau này bà sẽ thành Phật hiệu là Tu Di Đăng Quang Như Lai”.
Vua nghe thấy, thắc mắc tại sao mình cúng bao nhiêu là đèn mà lại không thành chánh quả, trong khi bà lão cúng duy nhất một ngọn đèn lại được thành Phật? Ông Kỳ-bà tâu lại rằng: “Lòng vua không chuyên nhất như bà lão kia, vua của nhiều mà lòng ít còn bà lão tuy của ít mà lòng nhiều”.
Từ đó, ai đi lễ bái Phật cũng thường khấn vái là “Con của ít lòng nhiều” để biểu đạt lòng thành tâm của mình.
QUANG MAI sưu tầm