Tiểu sử Tổ Ứng Am – Đàm Hoa Thiền Sư (Đời thứ 13 tông Lâm Tế – Thiền Tông Trung Hoa)

 

 

TIỂU SỬ

TỔ ỨNG AM – ĐÀM HOA
應 庵 曇 華
(1103-1163)

Đời thứ 13 tông Lâm Tế – Thiền Tông Trung Hoa

oOo

Đại sự chưa thông mất mẹ cha
Việc lớn xong rồi càng xót xa
Dâng lễ niêm hương ân đức Tổ
Cúng hoa kính phụng đức toàn gia
Binh đao dứt sạch ngày no ấm
Mưa gió yên lành xuân hát ca
Đào lý hương thơm tràn khắp cõi
Cam lồ rưới tỉnh khách Ta-bà.

Thiền Sư Ứng Am – Đàm Hoa họ Giang, người Huỳnh Mai, Kỳ Châu (nay thuộc tỉnh Hồ Bắc), Trung Quốc; sanh ra đã có vẻ kỳ đặc, năm mười bảy tuổi xuất gia tại chùa Đông Thiền.

Ban đầu Ngài nương Thiền Sư Toại Thủy Am, đã nếm được chút ít pháp vị, được phân tòa giáo hóa ở Liên Vân.. Ngài đến Vân Cư đảnh lễ Thiền Sư Viên Ngộ, Viên Ngộ một phen thấy hết lòng thúc tiến nhưng rồi về sau Viên Ngộ về Thục, chỉ Ngài yết kiến Thiền Sư Chương Giáo (Thiệu Long). Chương Giáo dời về Hổ Khâu, Ngài theo hầu làm thị giả, chưa được nửa năm được đốn ngộ.

Ngài đến yết kiến Thử Am, được phân tòa giáo hóa ở Liên Vân. Rồi Ngài khai pháp ở Diệu Nghiêm. Sau Ngài dời đến các ngôi danh sát.

Lúc Ngài trụ ở Quy Tông, Đại Huệ đang ở Mai Dương; có vị tăng đem lời dạy chúng của Ngài đến Đại Huệ. Đại Huệ xem qua hết lời khen ngợi. Sau lại dùng kệ gởi Ngài:

Ngồi đoạn kim luân đệ nhất phong
Ngàn yêu trăm quái thảy tiềm tung
Năm về lại được chân tiêu tức
Thưa bảo Dương Kỳ chánh mạch thông.

oOo

Ngài thượng đường dạy: Chín năm xây mặt vào vách, hoại hết cháu con ở Đông Độ; chiếc giày về Tây, cùn lụt ông già mặt vàng.

Ngài cầm gậy vẽ một vạch nói:

– Trâu đá ngang đường xưa, một ngựa sanh ba cọp.

oOo

Ngài thượng đường dạy: Lão Đức Chương mù trọc, từ nay không mùi vị, nắm được miệng mất đi mũi, canh ba hai tiếng xướng nhịp ca, vô cớ giựt mình Phạm Vương ngủ.

Ngài hét một tiếng, nói:

– Tôi đi trong cỏ hoang, ông lại vào thôn sâu.

oOo

Ngài thượng đường dạy: Lâm Tế khi ở chỗ Hoàng Bá, ý chỉ ba phen ăn gậy, mọi người các ông lại xem được thấu hay chưa? Dù cho một phen cắn liền đứt, cũng chưa là kẻ đại trượng phu. Chư Phật ba đời miệng treo trên vách, các Hòa Thượng già trong thiên hạ lấy cái gì ăn cơm?

oOo

Ngài thượng đường dạy: Ngày mười lăm về trước sông dài thuyền cao, ngày mười lăm về sau đất nhiều Phật lớn, chính ngay ngày mười lăm, cá lý ngư ở biển Đông đánh một gậy, mưa như cầm tĩn mà đổ, hẳn được tất cả chúng sanh trong tam thiên đại thiên thế giới thảy đều hoan hỷ nói rằng: Đánh một gậy này, quả là hợp thời hợp tiết. Báo Ân (Ngài) khắp thân nhảy nhót, bèn làm một bài thi, thuật tương tợ cho đại chúng nghe:

Chuồn chuồn thật là đẹp chuồn chuồn
Bay đến bay đi chẳng từng ngừng
Bị ta bắt được ngắt hai cánh
Giống hệt cây đinh sắt khá to.

oOo

Ngài thượng đường dạy: Nếu khởi một câu thương lượng, ăn cháo ai mà chẳng hiểu. Chẳng khởi một câu thương lượng, côn trùng trong hầm phẩn cười chết Xà-lê.

Ngài cầm cây gậy lên nói:

– Cây gậy tội phạm đầy trời, đày đến hai ngọn núi Thiết Vi. Hãy nói Tiến Phước (Ngài) lại có lỗi hay không?

Ngài lia cây gậy nói:

– Chậm hết một khắc.

oOo

Ngài thượng đường dạy: Sáng chẳng thấy tối, tối chẳng thấy sáng, sáng tối hai quên không khác ông thầy tầm thường. Dã can kêu, sư tử rống, sư tử rống, dã can kêu, ba nhà trong thôn xấu; con khỉ giá tăng thập bội, hạt châu Minh Nguyệt dưới hàm Ly Long, giá trị chẳng bằng một đồng. Nếu làm lỗ mũi thiền tăng, chỗ nào được đây. Sau ba mươi năm múa tay vạch ngực chưa là khổ sở.

oOo

Ngài thượng đường dạy: Thợ khéo chưa ra, ngọc đá chẳng phân; không người khéo lọc, vàng cát lẫn lộn. Dù cho không thầy tự ngộ, nhằm dưới cửa Thiên Đồng (Ngài) chính nên sáng đánh ba ngàn, chiều đánh tám trăm.

Ngài cầm cây gậy lên nói:

– Gọi là cây gậy, ngọc đá chẳng phân; chẳng gọi là cây gậy, vàng cát lẫn lộn. Khoảng kia một cái nửa cái khéo rành manh mối, mới đáng bước thẳng trên không. Nếu chưa như thế…

Ngài lia cây gậy nói:

– Để mắt xem gấp!

oOo

Tăng hỏi: Bà già hỏi Nham Đầu: “Trình chèo múa nhịp thì chẳng hỏi, hãy nói đứa bé trong tay bà từ chỗ nào được?”. Nham Đầu gõ mạn thuyền ba cái. Ý chỉ thế nào?

Ngài đáp: Đun gạch đập đến liền thành khối.

Tăng hỏi: Khi này nếu hỏi Hòa Thượng thì đáp kia thế nào?

Ngài đáp: Một gậy đập chết.

Tăng hỏi: Lão Hòa Thượng này giống hệt bán mũ vừa đầu.

Ngài bảo: Ông nhằm chỗ nào thấy Nham Đầu?

Tăng nói: Cháp.

Ngài bảo: Thiền hòa đổ soạn.

Tăng hỏi: Bà sanh bảy con, sáu đứa chẳng gặp tri âm, chỉ một đứa này cũng chẳng tiêu được, bà ném xuống dòng sông, lại là sao?

Ngài bảo: Ít bán buôn.

Tăng hỏi: Khi ấy Nham Đầu bất giác le lưỡi, ý thế nào?

Ngài đáp: Vui ắt đồng vui.

Tăng hỏi: Có vị tăng hỏi Vân Môn: “Thế nào là pháp thân thanh tịnh?”. Vân Môn đáp: “Hoa thược lan”. Ý này thế nào?

Ngài đáp: Cát sâu nổ tròng mắt.

Tăng hỏi: Chỉ đây là chôn vùi tự kỷ; chỉ đây chẳng phải cô phụ tiên thánh; dẹp hai đường này chỗ hòa bùn hợp nước, thỉnh Hòa Thượng nói?

Ngài đáp: Gân ngọc chống miệng cọp.

Tăng hỏi: Một lời vàng đá bàn là nặng, muôn việc lông hồng nói nhẹ nhàng.

Ngài bảo: Chớ lừa lão tăng tốt.

Tăng hỏi: Người đều sợ nóng bức, ta thích ngày hạ dài, gió Nam từ Nam lại, mát mẻ các điện đầy?

Ngài đáp: Buông gươm cởi giáp.

oOo

Ngày kỵ Thiền Sư Hổ Khâu, Ngài niêm hương khấn: “Chẳng hứng thú gì, cả một đời gặp phải lão Hòa Thượng đem hết tài năng nghĩ suy chẳng đến, con đã làm đủ mọi cách nhưng không sao khế ngộ. Suốt 20 năm qua, ngồi sạp gỗ, treo đầu dê bán thịt chó, từ ngày con cởi hết binh khí, trút bỏ can qua, mặc tình khoác y ăn uống, việc ấy đã có bằng chứng rõ ràng. Dẫu vậy, nhưng mỗi năm một lượt đốt hương nến, cứ đến ngày dâng hương giỗ Thầy, khiến người thiên cổ hận càng thêm sâu!”

oOo

Ngài ở trong thất rất khéo rèn luyện người, thời nhân gọi Đại Huệ với chỗ Ngài ở là “hai cửa Cam Lồ”. Ngài thường răn đồ chúng: Hàng Tăng Sĩ mang giày cỏ trụ viện, cớ sao như con rắn mến hang vậy!

Niên hiệu Long Hưng cải nguyên (1163) ngày mười ba tháng sáu, Ngài an nhiên thị tịch, trụ thế 61 năm, 43 hạ lạp, bảo tháp toàn thân ở chùa Thiền Đồng trước đỉnh Thái Bạch.

Có bài tán:

Dứt sạch can qua
Thái bình thiên hạ
Que phẩn đốt lên
Đàn trầm thỉnh chứng
Trên ngọn Thái Bạch
Xanh đỏ muôn màu
Khắp cõi xuân về
Hoa trôi khắp suối.

 

 

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.