Ngày 16.5.1963 – tức 5 ngày sau khi Bản Tuyên Ngôn (ngày 10.5.1963) của Tăng, Tín Đồ Phật Giáo được Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam ban hành – một cuộc họp báo lớn đã được tổ chức tại chùa Xá Lợi, Sài Gòn – Thủ đô Việt Nam Cọng Hòa – nhằm công bố Bản Tuyên Ngôn và tường thuật kết quả chuyến hội kiến của Phái đoàn đại diện Phật Giáo thủ đô – do Thượng Tọa Thích Thiện Hòa làm Trưởng phái đoàn – với Tổng thống Ngô Đình Diệm tại Dinh Gia Long ngày 15.5.1963 không mang lại kết quả.
Trước đại diện các hãng thông tấn, phóng viên báo chí trong và ngoài nước, Phái đoàn Phật Giáo đã tố cáo những vụ đàn áp, giết chóc, giam cầm Phật Giáo Đồ tại nhiều nơi mà Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam đã gởi văn kiện báo cáo, kiến nghị tới Chính Phủ ngày 20.2.1963 nhưng không hề được giải quyết; tường trình về công điện triệt hạ Phật kỳ và vụ thảm sát tại Đài Phát Thanh Huế đêm lễ Phật Đản; thái độ xã giao ôn hòa tiếp kiến nhưng làm ngơ, không xem xét thấu đáo những nguyện vọng cấp bách của Phật Giáo Đồ do Phái đoàn đại diện Phật Giáo thủ đô đệ đạt với Tổng thống; đồng thời chính thức công bố Bản Tuyên Ngôn ngày 10.5.1963 của Tổng Hội Phật Giáo.
Ngay sau cuộc họp báo, một văn thư của Thượng Tọa trưởng phái đoàn được gởi cho Bộ trưởng Công Dân Vụ nhờ chuyển đạt đến Tổng thống về cuộc gặp gỡ ngày 15.5.1963 đã không mang lại kết quả như hai bên – Chính Phủ và Phật Giáo – mong muốn. Ngoài phần nghi thức xã giao, nội dung còn lại của văn thư như sau:
“… Tôi cũng như tất cả nhân viên trong Phái đoàn hân hạnh được tiếp kiến Tổng thống sáng ngày 15-5-1963 trong bầu không khí thân mật, hiểu biết.
Sau khi từ giã Tổng thống và quý ông Bộ trưởng, chúng tôi về tới chùa Xá Lợi được một số đông Tăng, Ni chừng vài trăm vị đã túc trực tại đó để chào đón Phái đoàn và yêu cầu Phái đoàn chúng tôi cho biết ngay kết quả cuộc tiếp kiến Tổng thống. Phái đoàn chúng tôi cùng ngồi trên tòa giảng và cử Thượng Tọa Thích Thiện Hoa thuyết trình công việc. Thượng Tọa thuyết trình xong thì Tăng chúng nhao nhao phát biểu ý kiến cho rằng Phái đoàn đã không đem lại kết quả nào cụ thể cả, chỉ có vấn đề cờ được thỏa mãn một phần nào mà thôi. Rồi, Phái đoàn chúng tôi bị chỉ trích kịch liệt. Lúc lâu, chúng tôi bình tĩnh giải tán.
Với việc tiếp kiến trên, chúng tôi có tin cho Huế hay, nhưng Huế cũng không vui lòng về sự giải quyết chưa hoàn mãn ấy và Phái đoàn chúng tôi cũng bị chỉ trích nặng nề. Vì vậy, việc này Phái đoàn không biết phải làm sao cho ổn thỏa phía Phật Giáo và đẹp lòng Tổng thống cùng quý ông Bộ trưởng được. Chúng tôi thành thực kính tin ông Bộ trưởng rõ. Và, chúng tôi đề nghị việc này nếu có thể được, ông Bộ trưởng trình lên Tổng thống nên cho mời một phái đoàn Phật Giáo miền Trung vào tiếp kiến, có lẽ có hiệu quả nhanh chóng hơn.
Kính thư.
TM. PHÁI ĐOÀN PHẬT GIÁO
TRƯỞNG PHÁI ĐOÀN
(ký tên)
Thượng Tọa THÍCH THIỆN HÒA
SAO LỤC KÍNH GỞI:
Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam.
“để kính tường”.
Kỷ niệm 50 năm Pháp Nạn Phật Giáo Việt Nam 1963-2013 – Nguyên văn nội dung văn thư được trích từ di cảo của Cố Hòa Thượng Thích Đức Nhuận: CUỘC VẬN ĐỘNG CỦA PHẬT GIÁO VIỆT NAM NĂM 1963 (Q.M sưu tập).
